Przepraszam, ma pan może długopis? prośba we współczesnej polszczyźnie. cz. 2 jak proszą osoby star(sz)e i młod(sz)e, AZ#E68E0B86EB/DL-ebwm/pdf (Uniwersytet Jana Kochanowskiego)

Książka stanowi uzupełnienie wydanej w 2019 roku publikacji Przepraszam, ma pan może długopis? Prośba we współczesnej polszczyźnie. Cz. 1 Prośba jako makroakt mowy. Obie części książki dotyczą prośby, która postrzegana jest w nich jako gatunek mowy wykonywany w praktyce komunikacyjnej współczesnych Polaków w postaci – mniej lub bardziej rozbudowanych – makroaktów mowy.

Monografia z 2019 r. Zawiera szczegółową charakterystykę (semantyczną, formalnojęzykową i pragmatyczną) mikroaktów mowy użytkowanych w obrębie makroaktów próśb, pomiędzy innymi uzasadnień prośby, przeproszeń, aktów skupiających uwagę na komunikacie czy pytań o możliwość spełnienia prośby.

Głównym celem drugiej części monografii jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy wiek nadawcy wpływa na sposób formułowania prośby (na zarys makroaktu prośby). Szczegółowe cele badawcze wyznaczone poprzez autorkę to przeważnie ustalenie, czy makroakty próśb produkowane poprzez seniorów, czyli osoby, które wkroczyły w okres „późnej dorosłości", różnią się od makroaktów próśb wykorzystywanych przez młodzież (adolescentów), na czym polegają ewentualne różnice, czy makroakty wykonane poprzez te dwa – w pewnym sensie – „skrajne" pokolenia posiadają unikalne atrybuty, jakie czynniki mogą decydować o wykształceniu się tych specyficznych atrybuty.

Aby zrealizować wyróznione cele, autorka przeprowadza analizę porównawczą makroaktów próśb sformułowanych przez wymienione pokolenia. Prośby te zestawia w dodatku z ogólnym modelem makroaktu prośby (opisanym w 1 części monografii) i z makroaktami ilustrującymi mowę pokolenia przeciętnego (osób w średnim wieku), którego język traktuje się jako normę, język typowy.

Według autorki „wiek" to złożona kategoria biologiczno-społeczno-kulturowa. To powoduje, iż opis wniosków płynących z przeprowadzonych analiz językowych autorka poprzedza refleksjami na temat usytuowania seniorów i adolescentów w hierarchii społecznej, obrazu społecznego, kulturowego i językowego obu pokoleń, postaw społecznych wobec tych grup wiekowych, a także relacji międzygeneracyjnych.

Rozdziały poświęcone prośbom ilustrującym mowę pokolenia seniorów i pokolenia młodzieży zawierają dodatkowo krótką charakterystykę tych dwóch etapów ontogenezy (wymiar biologiczny, poznawczy, psychospołeczny) oraz dane na temat cech mowy osób starszych i adolescentów.

Publikacja zainteresuje osoby zajmujące się pragmatycznymi aspektami komunikacji, grzecznością językową, stylistyką, biolektami, w tym gerontolektem i młodomową. Skierowana jest pomiędzy innymi do językoznawców, logopedów, nauczycieli polonistów oraz studentów kierunków humanistycznych i społecznych czy opiekunów osób starszych.

Przedstawione w niej wnioski mogą być wykorzystane dodatkowo w kształceniu interdyscyplinarnym i w badaniach międzykulturowych.