Medioznawstwo polskie. ludzie - instytucje - nauka (Uniwersytet Jana Kochanowskiego)

Przedmiotem niniejszej publikacji jest rozwój polskiej odmiany dyscypliny naukowej określanej medioznawstwem. W węższym znaczeniu tego pojęcia poprzez medioznawstwo rozumiemy naukę badającą funkcjonowanie mediów masowych.

W ujęciu szerszym za medioznawstwo uznaje się naukę o komunikowaniu medialnym, czyli komunikację prowadzoną za pomocą sprzętów technicznych – środków komunikowania masowego. Medioznawstwo wywodzi się z prasoznawstwa.

Jak to zdefiniowano w specjalistycznych słownikach, pod tą konwencjonalną polską nazwą kryje się „nauka o tworzeniu, zawartości, przekazywaniu i odbiorze prasy (we wszystkich jej aspektach) i publikacji prasopodobnych (radiowych, telewizyjnych).

Czasami prasoznawstwo interpretowane jest szeroko jako wiedza o komunikowaniu masowym". Autor niniejszej publikacji doszedł do wniosku, iż polskie medioznawstwo ma swój symboliczny początek w ostatnich latach XVIII wieku.

W kolejnym stuleciu media były przedmiotem licznych badań prowadzonych poprzez reprezentantów starszych nauk humanistycznych i społecznych. Polskie medioznawstwo, przechodząc poprzez okres deskryptywny i kumulatywny, pierwszy swój paradygmat wypracowało w latach sześćdziesiątych XX wieku.

W kolejnej dekadzie paradygmat ten zaczął dotyczyć nie tylko mediów, ale także komunikacji społecznej. Uzyskany materiał podzielony został na pięć rozdziałów. Przyjęty układ pracy nawiązuje do koncepcji teoretycznych Thomasa Kuhna, a także Roberta Mertona.

Dwa pierwsze rozdziały posiadają charakter wprowadzający. Dla uniknięcia zbędnych powtórzeń w dalszych fragmentach tekstu skatalogowano w nich najszczególniejsze informacje dotyczące rozwoju mediów oraz światowego medioznawstwa.

Kolejne trzy rozdziały prezentują rozwój polskich nauk o mediach. Cezury czasowe odzwierciedlają przeobrażenia tej nauki, dlatego tylko w niewielkim stopniu korespondują z tradycyjną periodyzacją najnowszych dziejów Polski przyjmowaną poprzez historyków.

Nie znaczy to ale, iż medioznawstwo rozwijało się w oderwaniu od otaczającej je rzeczywistości. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku, kolejne kryzysy wybuchające w PRL, diametralne zmiany społeczno-ekonomiczne zapoczątkowane w 1989 roku determinowały losy uczonych, przekładały się na sposoby finasowania instytucji, a zatem przyczyniały się do rozwoju lub atrofii polskiego medioznawstwa.

Praca ma charakter przeglądowy i adresowana jest przeważnie do studentów atrakcyjnych się medioznawstwem i komunikacją społeczną. Jej czytelnikami mogą być także czynni zawodowo ludzie mediów i uczeni zajmujący się szeroko pojmowanymi naukami humanistycznymi i społecznymi.