Język podlega ciągłym zmianom i przeobrażeniom. I jak nie sposób oddzielić dawnych bytów językowych od obecnych, równie bezustannie przenikają się przeszłość i teraźniejszość języka. Z tego powodu badania lingwistyczne są w każdym przypadku dialogiem obu perspektyw analitycznych – diachronicznej i synchronicznej.
Taki charakter ma ponadto prezentowana monografia, stanowiąca kolejną już odsłonę cyklu „Synchronia i diachronia – zbliżenia i dialogi". Jak w latach ubiegłych, tak i tym razem została utrzymana pokaźna perspektywa analiz obejmująca swym zasięgiem języki słowiańskie widziane z perspektywy tradycji i nowoczesności.
Taki dialog jest wyznaczony z jednej strony przedmiotem obserwacji – opisem systemu gramatycznego i leksykalnego wybranych języków słowiańskich – z drugiej zaś wyrózniony poprzez dyskusję paradygmatów badawczych – metod i wykorzystywanych procedur analitycznych.
Tym samym pierwszą część monografii tworzą teksty o charakterze diachronicznym. Poruszane w nich zagadnienia ukazują bowiem w szerokim kontekście problemy, z którymi zmagają się badacze języka w trakcie swoich analiz.
Głos diachroniczny został jednak w monografii skontrastowany z rozważaniami o charakterze synchronicznym, wśród których znajdują się teksty na temat problemów słowotwórczych, onomastycznych, socjolingwistycznych i składniowych.
Dzięki takiej kombinacji dialog tradycji z innowacyjnością pokazuje w sposób dobitny powiązania i zależności, jakie istnieją pomiędzy diachronicznym i synchronicznym opisem języka i pomiędzy jego stanem historycznym i współczesnym.