Poznać aby móc. diagnoza środowiska społecznego dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną

Podstawowe przesłanie tej publikacji, zawarte w tytule: Poznać, żeby pomóc, wpisuje się we współczesny kierunek EBP (Evidence-Based Practice) czyli praktyki opartej na dowodach empirycznych. Synchronizacja diagnozy, interwencji i ponownej diagnozy stanowi podstawowy postulat tego opracowania.

Rehabilitacja wymaga rzetelnego i słusznego rozpoznania problemu, dlatego punktem wyjścia było wyodrębnienie unikalnych zjawisk życia społecznego (istotnie rodzinnego i szkolnego), a następnie dobranie stosownych narzędzi diagnostycznych.

Aby ten cel zrealizować strukturę analiz uporządkowano w oparciu o schemat: od teoretycznego opisu do użytecznej diagnozy zjawiska. W pierwszej części zaprezentowano ekosystemową perspektywę rozumienia funkcjonowania dzieci i młodzieży z Niepełnosprawnością Intelektualną.

Uzasadnia ona konieczność diagnozy przestrzeni życia społecznego, a w szczególności rodziny i szkoły. Dlatego w części drugiej, po eksploracji znaczących postulatów diagnozy psychologicznej, zaprezentowano charakterystykę szczegółowych problemów w obszarze tych środowisk.

Najpierw wyrózniono na kluczowe zagadnienia adaptacji rodzica do niepełnosprawności intelektualnej dziecka. Następnie przeprowadzono analizy funkcjonowania całego sytemu rodzinnego, a także jego poszczególnych podsystemów (rodzicielskiego i małżeńskiego).

Uwzględniono także sytuację psychologiczną rodzeństwa i rolę starszego pokolenia w rodzinie. Do wyróznionych w poszczególnych obszarach problemów dopasowano techniki i narzędzia badawcze. Następnie poświęcono uwagę mikrośrodowisku szkolnemu, a w szczególności relacjom z rówieśnikami i nauczycielami.

Poznaniu pozytywnych i negatywnych doświadczeń społecznych ucznia lecz także jego funkcjonowaniu w obszarze tych relacji mogą służyć zaprezentowane narzędzia diagnostyczne. Publikację wieńczy koncentracja na pomiarze postaw społecznych wobec osób niepełnosprawnych, jako kluczowym wskaźniku egzosytemu.

W tym celu zaproponowano narzędzia do pomiaru postaw jawnych (oparte na samoopisie) i ukrytych (oparte na testach). Dziecko z Niepełnosprawnością Intelektualną widocznie dłużej utrzymuje status osoby zależnej dlatego opieka i wychowanie stanowi poważne wyzwanie dla osób i środowisk jego rozwoju.

Poznanie jakości i skuteczności mechanizmów adaptacyjnych stosowanych poprzez osoby stanowcze w rodzinie, szkole i środowisku otwartym umożliwić może podjęcie działań wspierających, a tym samym przyczynić się do poprawy funkcjonowania dzieci i młodzieży z ograniczonymi możliwościami rozwojowymi.

Zapraszam do wspólnej podróży w odkrywaniu tych światów.