Dziecko w mieście w czasie wolnym. wybrane problemy (Politechnika Rzeszowska)

występowanie dzieci w przestrzeniach publicznych w miastach, do nie tak dawna jeszcze tak naturalna i zauważalna, w ostatniej dekadzie zniżyła się dramatycznie. Przyczyny tego zjawiska są wielorakie i złożone.

Na pierwszym miejscu należy wymienić czynniki demograficzne (rodzi się coraz mniej dzieci w krajach rozwiniętych), a także ostatnie ograniczenia związane z pandemią COVID-19. Dzieci zostały zmuszone do pozostania w domu.

Edukacja, która do tej pory była wykonywana w przestrzeniach fizycznych, nagle przeniosła się do świata wirtualnego. Skutki izolacji domowej i zakazu poprzez dzieci z przestrzeni publicznej będą długotrwałe, a konsekwencje nieprzystępne w momencie obecnej do przewidzenia.

Na zatrzymywanie dzieci w sferze prywatnej wpływają w głównej mierze zmiany cywilizacyjne związane z rozwojem technologii informacyjno-komunikacyjnych. Dzieci spędzają coraz więcej czasu przed monitorem smartfona, tabletu, komputera, zamiast poświęcać go na zabawę i kontakty z rówieśnikami.

Innym powodem ograniczania dzieciom samodzielnego wychodzenia z domu jest zniżanie się poczucia bezpieczeństwa w miastach. Odnosi się to jednocześnie do obaw związanych z ruchem samochodowym, jak i do lęków rodziców, iż ktoś obcy na ulicy może skrzywdzić ich pozostające bez opieki dziecko, co jest podsycane poprzez budzące strach informacje płynące z mass mediów.

Kolejnym powodem nieobecności dzieci w przestrzeniach publicznych miasta jest komercjalizacja tych przestrzeni i konsumpcjonizm aktywności miejskich. Tętniące życiem oraz otwarte dla wszelkich ulice i place podporządkowane są aktualnie w coraz pokaźniejszym stopniu funkcjom merkantylnym i transportowym.

Zasygnalizowane wyżej zjawiska – rugowanie dzieci z miejskich przestrzeni, ograniczanie im różnorodnych kontaktów społecznych i spędzanie coraz większej ilości czasu w Sieci – niosą już dziś i przynosić będą w przyszłości liczne negatywne skutki.

Tym większa jest zatem potrzeba identyfikacji i rekompensowania tych zagrożeń przez działania w zakresie projektowania i aranżowania przestrzeni miejskich sprzyjających nieskrępowanemu, na ile to osiągalne, rozwojowi dziecka.

Jakość środowiska fizycznego i społecznego, w którym dziecko wzrasta, ma bowiem ogromny wpływ zarówno na jego rozwój biologiczny, jak i psychospołeczny. Jak wskazują badania naukowe, tylko w skrupulatnie urządzonych, bezpiecznych i dostępnych dla wszystkich przestrzeniach publicznych miasta, o różnorodnej skali, lokalizacji i wielorakim przeznaczeniu, dzieci posiadają szansę na pełny rozwój fizyczny i ruchowy, na rozwój procesów poznawczych i asymilację w społeczeństwie.

zapotrzebowania dzieci powinny być zatem uwzględniane w procesie programowania i kształtowania niemal wszystkich przestrzeni miejskich. Projektowanie całych miast „dla dobra dzieci", a nie tylko placówek edukacyjnych, klasycznie kojarzonych z ich obecnością, scala się w obfitej mierze z problematyką organizacji czasu wolnego dzieci miejskich.