20 lat polski w nato oczekiwania i rzeczywistość (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Częstochowie)

Wstęp Przypadające w 2019 roku siedemdziesięciolecie Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i dwudziestolecie ratyfikacji Traktatu przez Rzeczpospolitą Polską skłaniają do refleksji nad problemami kolektywnego bezpieczeństwa państw członkowskich i obrony militarnej w świetle dynamicznych przemian geopolitycznych w polityce światowej.

Obie rocznice stanowią niezmiernie ważny kontekst dyskusji w środowiskach naukowych, politycznych i w życiu publicznym. W przededniu jubileuszowego szczytu NATO gros debat, konferencji naukowych i publikacji podejmowało problematykę wyzwań bezpieczeństwa analizowanych w świetle minionego okresu oraz tych, którym musimy sprostać teraz i w przyszłości.

Wspólna refleksja nad bezpieczeństwem Polski jako uwielbianą poprzez nas wszelkich wartością, procesem zachodzącym w wymiarze politycznym, społecznym, gospodarczym czy technicznym, a także zjawiskiem obejmującym fakty z przeszłości, uwzględnia jeszcze zmiany zachodzące współcześnie i symptomy zwiastujące przyszłość.

Ponaddwudziestoletni okres przynależności naszego kraju do Sojuszu Północnoatlantyckiego jest korzystną okazją do kompleksowego spojrzenia na zrealizowane w Polsce zamierzenia i ich rezultaty. Uwzględniając ważną rolę nie tak dawnej rocznicy, podjęliśmy się zadania określenia stanu bezpieczeństwa politycznego i militarnego Polski w tym okresie, a także wpływu współpracy sojuszniczej na jego poziom.

Problematyka uczestnictwa Polski w sojuszach międzynarodowych i koalicjach wpływających na pozycję międzynarodową i bezpieczeństwo naszego kraju, stanowiła asumpt do debaty naukowej, której rezultaty prezentowane są w publikacji 20 lat Polski w NATO.

kryteria i rzeczywistość. Ważkość i aktualność geopolitycznych problemów bezpieczeństwa, które posiadają bezpośredni albo pośredni związek z położeniem geopolitycznym i członkostwem Polski w NATO, były inspiracją do zebrania ich w jednej monografii, zaledwie informującej rozmaitość obszarów badań podejmowanych poprzez autorów reprezentujących różne instytucje.

Do współpracy przy opracowaniu monografii zaproszono równocześnie doświadczonych naukowców, jak i tych, którzy rozpoczynają swoją drogę naukową, teoretyków i praktyków reprezentujących najróżniejsze instytucje powołane do rozwiązywania problemów bezpieczeństwa w Polsce i poza granicami kraju.

Publikacja podejmuje tematykę bezpieczeństwa Polski w XX i XXI wieku w kontekście ponad dwudziestu lat członkostwa w Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego. Oddajemy w ręce Czytelnika monografię, która dzięki szerokiej perspektywie prezentowanych badań pozwala ocenić , a także rzeczywistość w świetle minionych, obecnych i przyszłych wyzwań bezpieczeństwa narodowego 8 Wstęp i międzynarodowego.

Podział tomu na trzy powiązane tematycznie części odzwierciedla heterogeniczną naturę omawianych zjawisk, jest próbą spojrzenia na bezpieczeństwo Polski jako stan w określonym przedziale czasu oraz nieustanny proces zmian zachodzących w rozmiarze polityczno-militarnym, kulturowo-społecznym i ekonomicznym czy gospodarczym.

Pierwsza część publikacji Polska i NATO poświęcona jest ewolucji polityki bezpieczeństwa i koncepcji strategicznych, widzianych poprzez pryzmat członkostwa Polski w sojuszach polityczno-militarnych w XX i XXI wieku.

Polityczny rozmiar zmian uwzględnia specyfikę drogi naszego kraju do NATO w ostatniej dekadzie XX wieku oraz czynniki wywierające istotny wpływ na bezpieczeństwo Polski w okresie członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim.

Decyzje polityczne przekładają się na koncepcje i plany strategiczne, stąd Czytelnika powinny zainteresować podejmowane w tym rozdziale kwestie doskonalenia instrumentów planowania strategicznego na przykładzie przeglądu strategicznego oraz instrumentów realizacji polityki bezpieczeństwa takich jak siły zbrojne, na przykładzie marynarki wojennej.

tak samo ważne w tym kontekście jest znaczenie uwarunkowań geopolitycznych i wynikających z nich założeń i koncepcji strategicznych dotyczących bezpieczeństwa narodowego, a także polityki bezpieczeństwa wykonywanej przez władze państwowe na przestrzeni ostatnich stu lat, jako kluczowych czynników bezpieczeństwa militarnego i współpracy sojuszniczej, w tym także cyklu ich transformacji wynikającej ze zobowiązań sojuszniczych i określanych w ramach sojuszy standardów.

Wspólnym mianownikiem rozważań podjętych w drugiej części monografii Uwarunkowania ekonomiczno-techniczne bezpieczeństwa jest płaszczyzna działań w obszarze polityki ekonomicznej, a także gospodarczo-obronnej, w zakresie modernizacji i technologii jako podstaw ewolucji bezpieczeństwa Polski, jako suwerennego i ważnego podmiotu bezpieczeństwa zbiorowego.

W perspektywie długofalowej bezpieczeństwo państwa zależy od siły i innowacyjności jego gospodarki. Więcej, mamy świadomość, że sojusznicy postrzegają naszą wiarygodność przez pryzmat ekonomicznych i technicznych możliwości stawienia czoła współczesnym wyzwaniom i zagrożeniom bezpieczeństwa.

W tej części publikacji podnoszone są kwestie zagrożeń bezpieczeństwa ekonomicznego, dobrania przemysłu obronnego do zmian doktryn obronnych, działań wyspecjalizowanych jednostek wojskowych na przykładzie wojsk inżynieryjnych oraz przebiegu modernizacji technicznej Wojska Polskiego w ostatnim dziesięcioleciu.

Treści trzeciej części monografii NATO i Polska wobec współczesnych wyzwań skupione są wokół współczesnych wyzwań bezpieczeństwa stojących przed NATO i Polską. Od chwili powstania NATO przed ponad 70 laty do czasów współczesnych percepcja wyzwań widzianych oczyma poszczególnych członków Sojuszu Północnoatlantyckiego nie zawsze była i jest taka sama.

Przyczyn takiego stanu rzeczy jest niemało, lecz historia NATO uczy nas, że w sprawach ważnych sojusznicy potrafią osiągnąć konsensus. Poszczególne artykuły tego rozdziału wprowadzają Czytelnika w meandry funkcjonowania NATO od podpisania traktatu północnoatlantyckiego po czasy współczesne i przyszłość, która niesie świeże wyzwania bezpieczeństwa.

Wstęp 9 Dyskusja podjęta w prezentowanym tomie obejmuje problematykę łączącą niemało obszarów wiedzy, stąd zróżnicowanie perspektywy i podejść badawczych autorów poszczególnych rozdziałów tomu. Wyrażamy przekonanie, iż niezależnie od indywidualnych zainteresowań naukowych i użytecznych, łączy nas potrzeba dzielenia się wiedzą i doświadczeniem celem wypracowania szerokiej perspektywy na temat bezpieczeństwa jako wieloaspektowego i złożonego zjawiska, przejawiającego się w zróżnicowanych płaszczyznach funkcjonowania jednostek, społeczności lokalnych, państw i organizacji międzynarodowych.

Jako zasadę w doborze tworzyw do publikacji przyjęliśmy swobodę wypowiedzi poszczególnych autorów, uwzględniającą naturalną odmienność podejść, paradygmatów i kultur organizacyjnych. Ta różnorodność odzwierciedla bowiem samą istotę podjętego w publikacji wątku.

dr hab. Ryszard Niedźwiecki dr hab. Anna Zasuń