Nie do wiary! Irracjonalne przekonania racjonalnych ludzi

Znany psycholog społeczny, badacz, wykładowca i autor bestsellerowej Potęgi irraconalności powraca z nadzwyczaj aktualną i zajmującą książką – odkrywczą analizą ludzkiej strony współczesnego kryzysu dezinformacji, w której stara się wyjaśnić, co sprawia, że racjonalni ludzie przyjmują w pełni irracjonalne przekonania.

Dezinformacja co dzień wpływa na każdego z nas – od mediów społecznościowych po większe wyzwania polityczne, od zdawkowych rozmów w supermarkecie po najistotniej intymne relacje. Mimo iż zdajemy sobie sprawę z zagrożeń związanych z dezinformacją, należy podkreślić, iż jest to problem nader złożony, któremu nie zdołamy zaradzić wyłącznie przez kontrolowanie mediów społecznościowych. Co więcej, nasze ograniczone i niezbyt skuteczne rozwiązania wyjątkowo często są pochodną polityki partyjnej oraz indywidualnych interpretacji prawdy.

W książce Nie do wiary psycholog społeczny Dan Ariely przekonuje, że by wyjaśnić irracjonalną efektowność dezinformacji, najpierw musimy zrozumieć proces przyjmowania błędnych przekonań (misbelief) – społeczno-psychologiczną podróż, podczas której ludzie przestają ufać lubianym prawdom i zaczynają wierzyć w fakty „alternatywne", a nawet w pełnowymiarowe teorie spiskowe.

Dezinformacja – jak się okazuje – odwołuje się z powodzeniem do wrodzonych mechanizmów psychicznych, które tkwią w każdym z nas (niezależnie od poglądów politycznych). Co za tym idzie – tylko poprzez zrozumienie owych mechanizmów możemy osłabić jej oddziaływanie. Książka Nie do wiary, oparta na wieloletnich badaniach, a także na osobistych doświadczeniach autora, który sam padł ofiarą dezinformacji, proponuje nam odkrywczą i wszechstronną analizę czynników psychologicznych, które sprawiają, iż racjonalni ludzie przyjmują całkowicie irracjonalne przekonania. Powołując się na najnowsze badania, Ariely ujawnia najważniejsze czynniki – emocjonalne, poznawcze, osobowościowe i społeczne – które wciągają ludzi w wir nieufności i fałszywych danych, i dowodzi, że w pewnych okolicznościach każdy z nas może ulec błędnym przekonaniom.

Ariely daje nam jednak nadzieję. Przedstawia,choćby w czasach, gdy innowacyjna nienaturalna inteligencja potrafi wytwarzać przekonujące fake news w nieznanej dotąd skali, rozumienie sił podsycających błędne przekonania czyni nas – jako jednostki i jako całe społeczeństwo – bardziej opornymi na ich zwodniczy czar. Zwalczanie fałszywych przekonań wymaga strategii opartej nie na konflikcie, ale na empatii. Im szybciej pojmiemy, iż błędne przekonania to typowo problem ludzki, tym szybciej sami będziemy mogli stać się rozwiązaniem.

Dan Ariely jest autorem takich bestsellerów, jak Potęga irracjonalności, atuty irracjonalności oraz Szczera prawda o nieuczciwości. Jest także profesorem psychologii i ekonomii behawioralnej na Duke University i założycielem Center for Advanced...