Reengineering ergonomiczny procesów eksploatacji zautomatyzowanych urządzeń technologicznych (ZUT)

Celem niniejszej rozprawy jest analiza systemowa automatycznego urządzenia technicznego (ZUT) i opracowanie metodyki użytecznej modyfikacji systemu pracy operatora. Zainteresowanie reengineeringiem procesów eksploatacji ZUT jest uzasadnione zwykle tym, że operator złożonych systemów technologicznych pełni funkcję nadrzędną względem pozostałych komponentów systemu.
Człowiek jest odpowiedzialny za funkcjonowanie każdego systemu. Wykonując zadania operacyjne, zwiększa bezpieczeństwo systemu pracy, ponieważ jest elementem tzw. Nadmiarowej struktury bezusterkowościowej. Podejmuje czynności w sytuacjach trudnych, kiedy zawodzą technologiczne części systemu pracy. Przyjmuje się, że choć jest najsłabszym elementem, to w czasie awarii – ostatnim, który przestaje działać. A zatem za standard racjonalnego eksploatowania obiektów technicznych w rozprawie przyjęto procedury minimalizujące stopień rozbieżności pomiędzy możliwościami psychofizycznymi operatora i wymogimi stanowiskowymi. Z tego wynika, że uwzględnienie w projektowaniu zautomatyzowanych obiektów technologicznych wiedzy na temat możliwości psychofizycznych użytkownika decyduje o właściwej eksploatacji obiektów i o sprawności systemu pracy.
Ze względu na wyjątkowy charakter interakcji człowieka z systemem bieżącej diagnostyki procesów przemysłowych wyraźne wydaje się wprowadzenie do systemu pracy mierników poziomu obciążenia zadaniowego. Na potrzeby modelowego odwzorowania tych mierników zbudowano stanowisko badawcze, analogiczne do realnie istniejącego w ZUT.
praktyczne ujęcie analizy systemu pracy zostało potraktowane jako spójny opis najróżniejszych czynników układu człowiek–ZUT–otoczenie i relacji systemowych występujących w tym układzie. Zbiorowi pozyskanych danych nadano status podzbioru zasobów informacji o obiektach i procesach eksploatacyjnych, które znacząco mogą wspierać rozwiązania problemów eksploatacyjnych.
W celu utworzenia formalnego opisu procesów zachodzących w eksploatacji systemu technicznego do zarządzania zasobami, na etapie analizy funkcjonalnej, wprowadzono kategoryzację widocznych elementów układu człowiek–interfejs–cykl technologiczny i wprowadzono pojęcie tzw. Przekroju obciążenia. Jako kryterium dekompozycji ZUT przyjęto kryterium niezawodnościowo-ekonomiczne, ponieważ jest ono wyraźne dla nadrzędnego celu systemu pracy. W wyniku czego uzyskano model sytuacji pracy. Za jego pośrednictwem rozpoznano wyraźne relacje procesu pracy i rozpoznano czasowe i przestrzenne układy przetwarzania informacji. Wiedza na ten temat została wykorzystana do utworzenia struktury systemu informacyjnego i do zdefiniowania zbiorów danych, punktów ich generowania i kanałów przesyłania i punktów ich odbioru.
W rozprawie przedstawiono wielopoziomową analizę poręczną układu operator–ZUT–otoczenie. Zbadano pomiędzy innymi bardziej ogólne zagadnienia, takie jak praktyczność organizacyjna i koordynacja pracy i jej związek z technologią. W procesie badawczym układu człowiek–ZUT na etapie odwzorowania rzeczywistości przyjęto za reprezentatywny dla widocznych relacji pomiędzy operatorem i ZUT obraz łańcucha działania. Natomiast w trakcie optymalizacji warunków funkcjonowania układu przeprowadzono rekonfigurację zmiennych stanu pod kątem bodźców płynących ze środowiska.
W rozprawie przedstawiono także sugestie implementacji strategii, która polega na wprowadzeniu do zasobów informacyjnych systemu opcjonalnie całościowej koncepcji działania, na przykład wprowadzając określoną strukturę zadaniową ze względu na stan zagrożenia bezpieczeństwa lub stan zawodności efektywności. Podczas modelowych badań eksperymentalnych przyjęto wskaźniki bezawaryjności człowieka, dzięki którym osiągalna jest ocena zdolności układu operator–ZUT do realizowania powierzonych zadań z niewielkim ryzykiem błędu, w określonych warunkach i w określonym czasie. Specyficzne dla omawianego aspektu projektowania jest to, iż pozyskiwany zasób informacji ma charakter wiedzy o właściwościach systemowych.