Podwójna koinonia. Projekt połączenia Kościoła greckokatolickiego i Kościołów prawosławnych na Ukrainie

Ta książka jest zapisem pracy naukowej, którą można nazwać „teologicznym marzeniem". Marzeniem rozwiniętym i uzasadnionym naukowo oraz odsłaniającym złożoną historię i teraźniejszość chrześcijaństwa w Ukrainie, a jednocześnie – jak to bywa z marzeniami: skomplikowanym do zrealizowania i rodzącym pytania, czy w ogóle jest to możliwe. Było tak już w momencie, gdy powstawała, a dziś jest tak tym bardziej, ponieważ pomiędzy jej napisaniem a wydaniem historia dramatycznie przyspieszyła w momencie agresji Rosji na Ukrainę.

Podwójna koinoniapodejmuje i przybliża czytelnikowi projekt powstały wśród duchownych greckokatolickich Ukrainy, posiadający na celu przywrócenie jedności między Kościołami na Ukrainie: katolickim obrządku bizantyjskiego i prawosławnymi – przy jednoczesnym trwaniu we wspólnocie ze Stolicą Piotrową. Tytułowa „podwójna wspólnota" (gr. Koinonia, łac. Communio) oznacza więc zachowanie łączności danego Kościoła równocześnie z Rzymem i patriarchatem Konstantynopola albo Moskwy.

Petro Balog OP kreśli szczegółowe tło historyczne, pisząc o różnorodnych projektach zjednoczeniowych Kościoła w Ukrainie. Przybliża przyczyny zaistniałego w Kościele rozłamu, wynikające zeń konsekwencje teologiczne, jurysdykcyjne i społeczne. Sięga do aktów prawnych oraz korespondencji inicjatorów działań pojednawczych – metropolitów kijowskich, zwłaszcza Piotra Mohyły i Weliamina Ruckiego oraz metropolitów lwowskich: Andrzeja Szeptyckiego, Józefa Slipego czy Mirosława Iwana Lubacziwskiego. Idea podwójnej komunii między Ukraińskim Kościołem Greckokatolickim a Kościołem rzymskokatolickim i Kościołem prawosławnym zostaje przedstawiona jako wizja zgodna z duchem początków chrześcijaństwa. I mimo, iż dotąd nie doszło do jej realizacji, autor daje czytelnikowi nadzieję, iż przy dobrej woli wszelkich stron wśród chrześcijan Ukrainy możliwa będzie w obszerniejszym stopniu realizacja ewangelicznego wezwania Chrystusa ut unum sint – „aby wszyscy stanowili jedno" (J 17,21).