Czystka Stalina w Armii Czerwonej. Początki wielkiego terroru

W czerwcu 1937 roku światem wstrząsnął skandal: grupa najmocniej utalentowanych i doświadczonych oficerów Armii Czerwonej została skazana na śmierć przez tajny sąd wojskowy. Oskarżono ich o udział w domniemanym spisku, współpracę z nazistami i plan obalenia Stalina. Po wykonaniu wyroku fala represji zalała całą Armię Czerwoną, a oficerów i żołnierzy posądzonych o zdradę stracono. Czystka wojskowa stała się początkiem fali pokaźnego terroru, podczas której ponad 1 mln ludzi uwięziono w obozach pracy, a co najmniej 750 tys. Zabito. Przemoc i tyrania zaczęły dotykać także tych, którzy w żaden sposób nie sprzeciwiali się reżimowi dyktatora.

Zamach Stalina na własne wojsko miał nad wyraz poważne konsekwencje po wybuchu II wojny światowej. Armia Czerwona, pozbawiona doświadczonych oficerów, działała nieudolnie. Prawdopodobnie dlatego nie doszło do sojuszu ZSRR, znacznej Brytanii i Francji przed wojną - wódz niszczący własne siły zbrojne byłby zbyt nieprzewidywalnym sojusznikiem.

Dlaczego Stalin latem 1937 roku bezpardonowo zaatakował swoje wojsko? Czym się kierował, osłabiając armię w przededniu wojny? Powstało niemało analiz historycznych na ten temat, jednak większość z postawionych poprzez naukowców tez gromadzi znaczne luki. Czy radzieckim politykiem kierowały siła i pewność siebie, czy również paranoja i lęk przed słabością? Czy i kto sfabrykował "spisek wojskowy"? Dzięki niedawnemu otwarciu rosyjskich archiwów powstała możliwość zweryfikowania relacji uciekinierów ze Związku Radzieckiego, teorii spiskowych i obiegowych opinii na temat czystki. Wnikliwa analiza tych tworzyw i wspaniała znajomość kontekstu pozwoliły na rzucenie nowego światła na charakter władzy, przemoc państwa wobec obywateli i relacje cywilno-wojskowe w reżimie stalinowskim. Zawarta w publikacji nowa interpretacja znacznej czystki oraz odkrywcze i przekonujące argumenty dotyczące przesłanek, którymi kierował się Stalin, sprawiają, iż jest to nie tylko kawał rzetelnej historii, ale także pasjonująca lektura!