Innowacje technologiczne i społeczne w rozwoju społeczno-gospodarczym - wybrane aspekty, ivg_003 (Naukowe Wydawnictwo IVG)

Zmiany występujące w otoczeniu w sposób stanowczy i dynamiczny oddziałują na warunki, w jakich żyje i gospodaruje człowiek. Współczesny świat i jego struktury są zdeterminowane z zasady poprzez obecne oraz przyszłe tendencje rozwojowe w zakresie nauki i techniki. Pod wpływem osiągnięć naukowo-technicznych i dokonującego się postępu technologicznego pojawia się konieczność szerszego podejścia do kwestii kreowania trwałego, a także jednostajnego rozwoju w oparciu o postępowość. Oznacza to niespotykany dotąd wzrost roli wiedzy i innowacji w rozwoju zróżnicowanych systemów rozpatrywanych w układzie mikro-, mezo- i makroekonomicznym. Podstawowym czynnikiem wytwórczym współcześnie stała się wiedza. Zauważyć należy również pokaźne przeobrażenia strukturalne jakim uległ rynek oraz pojawienie się nowych form instytucji. W takiej sytuacji osiągnięcie celów, jakie stoją przed poszczególnymi podmiotami czy gospodarkami, musi odbywać się z istotnym naciskiem na innowacje, które w różnym zakresie i na stosownych płaszczyznach powinny zostać włączone w produkowane i wykonywane koncepcje rozwoju.

O dostrzeganiu roli i znaczenia innowacji dla współczesnego rozwoju społeczno-gospodarczego większości rozwiniętych krajów na świecie, świadczą przyjęte i od lat wykonywane koncepcje strategiczne. Stany Zjednoczone doskonalą opracowany i wdrożony w 2009 r. Plan Strategy for American Innovation. Z kolei Unia Europejska realizuje aktualnie strategię Europa 2020, na bazie której przygotowane i wdrożone zostały strategiczne plany rozwoju poszczególnych krajów - członków UE. Japonia chcąc aktywnie wykorzystywać potencjał jaki niosą ze sobą innowacje i dążąc do zachowania swej znakomitej pozycji na świecie pod względem postępowości, opracowała w 2013 r. Progresywny plan rozwoju w obszarze Nauka-technika-Innowacje (Comprehensive Strategy on STI). Na świecie podejmowanych jest szereg różnych inicjatyw na rzecz międzynarodowej współpracy w zakresie szeroko pojmowanej działalności innowacyjnej i transferu techniki.

Wszystkie te działania utwierdzają w przekonaniu, iż świadomość roli innowacji we współczesnym świecie jest coraz pokaźniejsza, a w ślad za tym powinny być podejmowane optymalne działania prowadzące do intensyfikacji procesów innowacyjnych. Chodzi zatem o tworzenie i upowszechnianie nowych produktów, technologii, koncepcji działania, sposobów organizacji, modeli biznesu, czyli dokonywanie rozmaitych rodzajów innowacji w systemie społeczno-gospodarczym. Powszechnie podkreślana jest potrzeba dążenia do innowacyjności przedsiębiorstwa (organizacji), jako podstawowego wymogu skutecznego funkcjonowania oraz rozwoju w niepewnym i zmiennym otoczeniu. Tu szczególną rolę odgrywają zwłaszcza: innowacje techniczne, organizacyjne, marketingowe.

Jednak zauważyć należy, iż innowacje są ważne nie tylko z punktu widzenia funkcjonowania podmiotów gospodarczych,dodatkowo środowiska naturalnego czy społeczeństwa. Coraz powszechniej głoszony i akceptowany jest pogląd, iż należy unikać rozdzielania celów gospodarczych od długofalowych wyzwań jednostajnego rozwoju, uznając iż podejmowane działania mogą posiadać wzajemnie stymulujący wpływ. Sprostanie tym wyzwaniom jest realne dzięki zintegrowaniu polityki środowiskowej, gospodarczej i społecznej. W każdym ze wspomnianych rozmiarów znaczne miejsce wynajdują innowacje.

Procesy nowoczesne zachodzą w społeczeństwie, którego poszczególni członkowie tworzą innowacje i z nich korzystają. Stąd również potrzeba zwrócenia uwagi na innowacje społeczne, których rolą jest nie tylko, jak to wynika z opracowanych dokumentów strategicznych, podnoszenie jakości życia społeczeństwa, jakości środowiska naturalnego, jakości kapitału ludzkiego, lecz które równocześnie przyczynić się mogą do spełnienia szeregu różnorodnych wyzwań (społecznych, gospodarczych). Pełnią one ważną rolę w rozwoju krajów, ich gospodarek, a w szczególności rynków, w tym rynku pracy.

Celem niniejszego opracowania jest próba teoretycznej i empirycznej analizy wybranych aspektów związanych z istotą, kreowaniem i determinantami inno-wacji technicznych i społecznych i identyfikacja ich wpływu na rozwój określonych struktur, tj. Podmiotów, gospodarki, społeczeństwa.

Badania i analizy, podjęte przez zespół autorski, w szczególności służyły osią-gnięciu następujących celów cząstkowych, obejmujących:

• określenie roli innowacji w kształtowaniu przewagi konkurencyjnej podmiotów i gospodarki,

• prezentację innowacji w sektorze bankowym,

• analizę wpływu wielkości przedsiębiorstwa, a także charakteru własności na dzia-łania nowoczesne podejmowane w sektorze wysokiej techniki,

• ocenę wpływu zasięgu sprzedaży przedsiębiorstw na aktywność innowacyjną,

• analizę studium przypadku wybranej innowacji finansowej o charakterze tech-nologicznym zastosowanej w unikalnym systemie, jaki wytwarza samorząd regionalny,

• identyfikację miejsca i roli innowacji społecznych na rynku pracy,

• identyfikację podobieństw i różnic występujących w obrębie innowacji społecz-nych i koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu, przedstawienie moż-liwości użycia innowacji w działaniach promocyjnych organizacji.

Wspomnianą problematykę w zaprojektowanym zakresie przedmiotowym, podmiotowym, czasowym i przestrzennym podjął zespół autorów, mając na uwadze przekonanie, że dynamiczny i zrównoważony rozwój gospodarki, społeczeństwa czy poszczególnych organizacji wymaga odpowiedniego potencjału nowoczesnego, pozwalającego na sprawne wdrażanie zróżnicowanych innowacji (np. Technicznych, społecznych). Z tego względu permanentne myślenie i analizo-wanie w zróżnicowanych rozmiarach, problemów związanych z innowacjami jest współcześnie koniecznością. Przesądza to o stałym zainteresowaniu tą problematyką jednocześnie ze strony badaczy, jak i praktyków, co z kolei znajduje swoje odzwierciedlenie w opracowaniach naukowych powstających w wyniku badań prowadzonych w tym zakresie.

Podstawową hipotezą badawczą jest twierdzenie, że współcześnie kreowanie trwałego i jednostajnego rozwoju wymaga trafnego zakresu działań prekursorskich wykonywanych w zróżnicowanych obszarach, które stanowią strategiczną determinantę funkcjonowania systemu.

Do oceny zjawisk poddanych badaniu wykorzystano rozmaite źródła informacji, posłużono się danymi statystycznymi pochodzącymi z wyspecjalizowanych krajowych i międzynarodowych instytucji badawczych, GUS, a także zebranych indywidualnie poprzez autorów bezpośrednio w analizowanych podmiotach.

znaczącemu celowi i zakresowi prowadzonych analiz podporządkowano określony układ pracy, która obejmuje łącznie dziewięć rozdziałów o zróżnicowanym charakterze, tj. Teoretycznym i empirycznym, skupionych w dwóch blokach problemowych. W pierwszym zaprezentowano wybrane zagadnienia związane z wdrażaniem innowacji o charakterze technologicznym. W drugim z kolei uwaga skupiona została na określonych aspektach dotyczących innowacji społecznych.

W rozdziale pierwszym skupiono uwagę na progresywności jako podstawowym czynniku kreowania konkurencyjności przedsiębiorstw. Na tym tle dokonano analizy uwarunkowań działalności innowacyjnej, a także oceny poziomu nowoczesności przedsiębiorstw w Polsce na tle innych krajów UE.

Rozdział drugi poświęcono prezentacji zróżnicowanych rodzajów innowacji wdrażanych w sektorze usług bankowych w Polsce.

W rozdziale trzecim uwagę skupiono na innowacjach w sektorze przemysłu wysokiej techniki. Tę część opracowania poświęcono prezentacji wyników badań empirycznych mających na celu ocenę wpływu wielkości i charakteru własności przedsiębiorstwa na podejmowaną aktywność progresywną.

W rozdziale czwartym autorzy dokonali analizy wpływu zasięgu sprzedaży na działalność innowacyjną przedsiębiorstw. Badania empiryczne przeprowadzono wśród podmiotów gospodarczych funkcjonujących w lubuskim regionalnym systemie postępowym.

Rozważania prowadzone w rozdziale piątym nieprzeciętnie dowodzą jak dalece umowny i często subiektywny charakter mają próby klasyfikowania innowacji. W tej części zaprezentowana została bowiem jedna z innowacji finansowych (pieniądz elektroniczny w postaci karty usług publicznych), której istota oparta została na wykorzystaniu postępowych technologii w przestrzeni publicznej (samorządzie regionalnym).

W rozdziałach szóstym i siódmym autorzy główną uwagę skupiają na innowacjach społecznych i ich szczególnym miejscu na rynku pracy. Rozdział szósty pokazuje istotę innowacji społecznych, a także politykę państwa jako determinantę stymulowania tego typu innowacji na rynku pracy. Ponadto autorka omawia wybrane przykłady innowacji społecznych na rynku pracy w Polsce i wybranych krajach UE. W kolejnym, tj. Siódmym rozdziale, zaprezentowany został problem najnowocześniejszych metod aktywizacji zawodowej, ze szczególnym uwzględnieniem matrycy CMP jako narzędzia wsparcia tego typu procesów.

W rozdziale ósmym dokonano porównania innowacji społecznych z koncepcją społecznej odpowiedzialności biznesu, wskazując na występujące w tym zakresie podobieństwa i różnice.

Rozdział dziewiąty poświęcono omówieniu praktyki w wykorzystaniu najnowocześniejszych metod promocji zaimplementowanych w organizacji publicznej, o szczególnej funkcji w zakresie zaspokajania potrzeb społecznych, jaką jest Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Zaprezentowany zakres problemowy i postawione cele badawcze współokreśliły zaimplementowane, wielopłaszczyznowe podejście badawcze. W warstwie konceptualnej pracy wykorzystano zwykle metodę wnioskowania dedukcyjnego, a także analizę porównawczą, natomiast na poziomie obserwacyjno-empirycznym poza wnioskowaniem indukcyjno-dedukcyjnym, posłużono się wybranymi metodami statystyczno-ekonometrycznymi (tj. Rozbiór strukturalny czy modelowanie z użyciem zmiennych dychotomicznych rodzaju probit) oraz analizami studium przypadku.

Książka przygotowana została z myślą o słuchaczach studiów ekonomicznych różnorodnych typów, na osobach podnoszących kwalifikacje z tego zakresu, decydentach odpowiedzialnych za tworzenie i realizację krajowej, a także regionalnej polityki progresywnej, a także menedżerach zarządzających różnorodnymi organizacjami (prywatnymi i publicznymi), którzy odpowiadają za kształt wykonywanej strategii rozwoju.

Redaktorzy pozostają w nadziei, że zaprezentowany zakres merytoryczny i zaimplementowane podejście metodyczne, pozwolą wzbogacić wiedzę Czytelników na temat rozpatrywanych kategorii innowacji i wybranych problemów im towarzyszących.

Joanna Wiśniewska, Arkadiusz Świadek