Boso przez ciernie i kwiaty. memuary "matki teatru żydowskiego"

"Nareszcie! Tym jednym słowem można najkrócej określić znaczenie edycji wspomnień Estery Racheli Kamińskiej. Nieliczni historycy teatru wiedzieli o ich istnieniu, lecz dotarcie do nich nie było sprawą prostą (...). Mimo legendarnej sławy < > i powszechnego uznania, nigdy jednak nie ukazały się w formie książkowej" - tak prof. Janusz Degler określił w recenzji sensacyjność publikacji piątego tomu serii Żydzi. Polska. Autobiografia.

Memuary Kamińskiej zostały opublikowane w latach 1926-1927 na łamach warszawskiego dziennika jidysz „Der Moment". Ramy chronologiczne wspomnień tworzą lata 1870-1897. Stanowią one nad wyraz cenny dokument przedstawiający narodziny fachowego teatru żydowskiego. W książce ukazane zostały głównie perypetie wędrownej trupy teatralnej, odwiedzającej miasta i miasteczka obecnej Polski. Wspomnienia dostarczają również cennych informacji na temat nieznanych faktów z początkowego okresu życia i kariery aktorki. Nosząc atrybuty autobiografii, wprowadzają w świat uczuć, przeżyć i dylematów kobiety z generacji „pionierek" na scenie jidysz. Przedstawiają upośledzenie społeczne i edukacyjne ubogich żydowskich dziewcząt. Ponadto pokazują na potężnym przykładzie przebieg modernizacji młodych pań żydowskich. Umożliwiają wgląd w proces kształtowania się poczucia tożsamości litewskiej Żydówki, poddanej rosyjskiego cara, rodzinnie związanej z Warszawą. Wspomnienia te stanowią dokument przydatny do badania kontaktów kulturowych białorusko-rosyjsko-polsko-żydowskich i prawosławno-żydowskich, a także macierzyństwa w życiu i na scenie. Ukazują wpływ polityki na kulturę i sztukę „podporządkowaną" przez pryzmat sytuacji żydowskiej aktorki w Cesarstwie Rosyjskim w okresie zakazu teatru jidysz (1883-1905).

We wstępie do tomu Mirosława Bułat stwarza obfite tło historyczne i biograficzne oraz warunki polityczne, społeczne, kulturowe i środowiskowe działalności pierwszych żydowskich trup teatralnych.

W kolekcji ukazały się:

• Moje wspomnienia, TOM I, Jacheskiel Kotik
• Moje wspomnienia, TOM II, Jacheskiel Kotik
• Obrazki z moich lat chłopięcych, Ludwig Kalisch
• Najstarsze pamiętniki Żydów krakowskich. Zwój mężczyzny Meira. Zwój nienawiści, Meir ben Jechiel Kadosz z Brodu, Jom Tow Lipmann Heller