Przemoc (w) opowieści Ze studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku

Choć wydawało mi się,korzystnie znam zainteresowania badawcze Hanny Gosk, to jednak zaskoczyły mnie – pozytywnie – strategia autorska i buntownicza siła tej książki. Autorka postrzega dwudziestowieczną historię i kulturę polską jako obszar poddany aktom opresywnym, które jawnie albo skrycie reprezentowane są w narracjach literackich.

Ta opresyjność wynika nie tylko z oddziaływania twardych faktów historycznych, rozgrywających się w makroskali, takich, jak wojny, rewolucje, przeobrażenia ustrojowe, itd… Bierze się też, jeśli nie przede wszystkim, z przemilczania (omijania) społecznych, kulturowych, psychologicznych, konsekwencji tych zmian, niełatwych do udźwignięcia, powiązanych ze złą pamięcią, poczuciem winy i wstydu, zaburzonym rozpoznaniem własnej tożsamości, fałszywymi aspiracjami, skrywanym przekonaniem o naszej gorszości, drugorzędności, które rezonuje w gestach pozornie wysokiej samooceny, niechęcią wobec obcych, lękami i kompleksami.

Z recenzji prof. Dr hab. Grażyny Borkowskiej (Instytut Badań Literackich PAN) genialna książka! W swoich wnioskach odkrywcza, metodologicznie spójna, w obecnych czasach nabierająca zatrważającej niejednokrotnie aktualności, a zarazem rzucająca nowy snop światła na literaturę polską dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku (…).

Już sam pomysł skonfrontowania literackich i pozaliterackich świadectw trzech przełomowych, w swym charakterze do pewnego stopnia analogicznych, wydarzeń polskiej historii XX wydaje mi się doskonały i prowadzi do szeregu odkrywczych spostrzeżeń.

bardzo ważna staje się skrupulatna analiza cyklu przekształcania się opowieści o przemocy w przemoc samej opowieści, przechodzenie od swoistego niedowładu słowa wobec doświadczeń przekraczających jego możliwości – do słowa, które staje się stopniowo posłusznym instrumentem ideologicznej i politycznej manipulacji (…).

Z recenzji prof. Dr hab. Aleksandra Fiuta (Uniwersytet Jagielloński) Hanna Gosk – profesor zwyczajny w Zakładzie Literatury XX i XXI wieku Instytutu Literatury Polskiej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Kieruje Pracownią Antropologicznych Problemów Literatury. W 2009 r. Stworzyła sieć naukową – Centrum Badań Dyskursów Postzależnościowych. Zajmuje się prozą i krytyką literacką; literaturą dokumentu osobistego; problematyką zmian zachodzących w prozie polskiej po roku 1989; literackim obrazowaniem historii, a także nowszymi metodologiami w podejściu do literatury współczesnej z akcentem na ujęcia antropologiczne, postkolonialne/postzależnościowe.

Opublikowała m.in. Opowieści „skolonizowanego/kolonizatora”. W kręgu studiów postzależnościowych nad literaturą polską XX i XXI wieku (2010), Wychodzenie z „cienia imperium”. Wątki postzależnościowe w literaturze polskiej XX i XXI wieku (2015).

Pod jej redakcją ukazały się liczne tomy zbiorowe.