Rodziny ubogie i przestępczość od xvi do xx wieku.warunki życia, badania psychologiczno-społeczne, dobroczynność i wychowanie młodzieży - danuta raś (Impuls)

Przedstawione w tej pracy materiały wskazują na rozległość i złożoność badanego zagadnienia. Podstawową trudnością była konieczność dokonywania selekcji informacji z punktu widzenia ich ważności. Zabieg ten wywołał mnóstwo wątpliwości, gdyż większość informacji wydawała się znaczna, a ich odrzucenie mogło spowodować luki w ciągłości omawianego cyklu. Wykorzystanie obszernej literatury pozwoliło na przynajmniej zarysowe przedstawienie tła społecznego i naukowego formujących się poglądów, sytuacji rodziny ubogiej i przestępczości młodzieży. Problem dzieci i rodzin w gorszej sytuacji społecznej życiowej i materialnej w XVI-XX wieku był podejmowany przez czynniki kościelne, społeczne i państwowe. Silniejszy rozwój poglądów i inicjatyw społecznych w tym zakresie zaznaczył się już w XIX wieku,zwykle po I wojnie światowej, w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Ewolucja tych poglądów jednoczy się w zasadzie z rozwojem pedagogiki naukowej i wyodrębnieniem się z filozofii wielu dyscyplin naukowych, takich jak psychologia czy socjologia. W pracy skoncentrowano się na problemach związanych z rodzinami ubogimi, zagrożonymi patologią społeczną i przestępczością. Przedmiotem zainteresowania były warunki życia, badania psychologiczno-społeczne, wychowanie i dobroczynność. Problemy te związane są z profilaktyką społeczną, pomocą rodzinom ubogim i dysfunkcyjnym i przestępczością. Na inne zagadnienia, choć ważne, położono mniejszy nacisk. Współcześnie dzieci zagrożone i niedostosowane nazywane są często "dziećmi ulicy", jak je określił Janusz Korczak. Dzieci te pochodzą z niewydolnych wychowawczo i materialnie rodzin, nieraz przestępczych. Wychowywane są przez instytucje opiekuńczo-wychowawcze i placówki poprawcze. Jedną z takich placówek zorganizował i prowadził Kazimierz Lisiecki (Dziadek). W pracy starano się przedstawić sytuację tych rodzin na podstawie oryginalnych dokumentów i publikacji, obrazujących stan wiedzy, a także zainteresowanie środowisk naukowych i praktyków, a także literatów i publicystów. Układ pracy jest, generalnie, problemowo-chronologiczny, a potrzebne odstępstwa od tej zasady wynikają z charakteru analizowanej problematyki. Na przykład omówiono sytuację ubogich w przeciętniewiecznej Europie, a tekst dotyczący sytuacji na ziemiach polskich uzupełniono rozdziałem o zasadniczych sugestiach i rozwiązaniach funkcjonalnych w Rosji XVIII-XIX wieku, co miało wpływ na rozwój sytuacji w Polsce w zakresie nowych form opieki nad młodzieżą i na rozwiązania prawne w tym zakresie (powstanie towarzystw opieki itp.). Teksty naukowe i rozwiązania legislacyjne uzupełniono analizą wybranych tekstów literackich, przeważnie z XIX wieku, kiedy miało miejsce wzmożone zainteresowanie sytuacją rodzin i dzieci ubogich i młodzieżą zagrożoną niedostosowaniem społecznym i przestępczością. Środowisko literackie XIX wieku wspomniane w niniejszej pracy było związane z organizowaniem placówek dla nieletnich (Studzieniec). Dobór informacji podyktowany był dostrzeganiem spraw dotyczących dzieci i ich wychowania już w okresie pokaźnie wcześniejszym (np. M. Rej, J. Kochanowski, P. Skarga). Na układ niniejszej publikacji i zawarte w niej treści miały wpływ również ograniczone ramy publikacji. Problematyka ta wymaga dalszych studiów i opracowań, np. Na temat wkładu Kościoła w opiekę i wychowanie młodzieży, opiekę nad więźniami, organizowanie działań o charakterze profilaktycznym, zaangażowanie publicystów, opracowanie monografii poszczególnych instytucji.