Człowiek i jego sprawy. eseje filozoficzne (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

Powroty określają naszą egzystencję. Uprawianie filozofii jest za każdym razem stawianiem siebie samego pod znakiem zapytania, co oznacza, że myślenie nigdy się nie kończy. Problemy w niniejszej książce są rezultatem powrotów do spraw i pytań, o których już się kiedyś mówiło, ale po latach dostrzega się, iż całość należy poddać ponownej interpretacji, ponieważ zmieniliśmy się i świat wokół nas.

Oczywiście nie jest to książka o wszystkich problemach współczesnego człowieka, może choćby nie o tych najważniejszych, ale o tych, które dotyczą każdego z nas. Problemy z tożsamością, idea nowego człowieka, zagubienie w istnieniu, kryzys rozumności, pytania o Boga, wolność i demokrację, choroby kultury i niejasności wokół osoby.

Nie jest to przystępny czas, żeby mówić o naszych sprawach i zachęcać do myślenia. Coraz częściej kultura przyzwyczaja nas, że nie warto dostrzegać problemów, snuć nad nimi rozważań i poszukiwać dróg rozwiązania.

Zamiast tego troszczy się o kształtowanie emocji i utrzymuje człowieka w stanie niezdolności do myślenia. Dążenie do unifikacji świata i jego redukcji do jednego wymiaru (na dodatek naukowego) nie sprzyja myśleniu.

Praktycznie wygląda to tak, iż coraz mniej jest ludzi, którzy wiedzą, iż nie wiedzą, nieprzeciętnie potwierdzając efekt Dunninga- Krugera, który polega na tym iż osoby o niewielkiej wiedzy zawsze przeceniają swe umiejętności.

Stan świadomości dotyczący własnej niewiedzy, który w przeszłości był czymś naturalnym i ludzie zdawali sobie z tego sprawę, współcześnie jest stanem nieszablonowym. Myślenie traci w ten sposób autorytet, zwyciężają spryt i udawanie i każdy czuje się ekspertem we wszelkich dziedzinach.

Nie uczy się formułowania pytań i nie przyznaje się do tego, iż w wielu sprawach ciągle jeszcze nic nie wiem. W uświadomieniu sobie wątpliwości i konieczności poszukiwań tkwi przygotowanie do myślenia.

Książka ta jest takim przygotowaniem i zachętą dla każdego, by dostrzegł i starał się przemyśleć kilka naszych ludzkich spraw. Starałem się używać jak najprostszego języka, żeby być rozumianym nie tylko w salach wykładowych i wśród specjalistów,też poprzez wszystkich, dla których nasze sprawy nie są jeszcze obojętne.

Marek Szulakiewicz