SURWIWAL WYBRANE UWARUNKOWANIA – MOTYWY UCZESTNICTWA – BARIERY (AWF Warszawa)

Współczesnemu człowiekowi nie wystarcza już uprawianie aktywności tury-styczno-rekreacyjnych tylko dla miłego spędzania czasu wolnego. Dziś wielu z nas poszukując nowych doznań, podejmuje przeróżne wyzwania w świecie dzikiej natury.

Na popularności zyskują zajęcia określane mianem rekreacji przygodowej, zaś fenomen ten stanowi przedmiot licznych badań i analiz. Bez względu na wariant uprawianej aktywności, coraz częściej przybierają one formy postrzegane jako ryzykowne.

scala się to z rosnącym zapotrzebowaniem na stymulację jej uczestników, chociaż pewne trendy albo wręcz moda nie pozostają tu bez znaczenia (Walczak, Gracz, Tomczak 2011:50). Zjawisko to określone jest w literaturze przedmiotu jako poszukiwanie doznań – sensation seeking.

Jak eksponuje Zuckerman (1994:27) niektórzy badacze utożsamiają poszukiwanie wrażeń z "poszukiwaniem ryzyka". Ale cecha ta – posiadająca silne podłoże biologiczne, opisuje "gotowość" do podejmowania ryzyka.

Wybrana aktywność jest inicjowana w określonych warunkach dla osiągnięcia preferowanych przeżyć, które są postrzegane jako korzyści widoczne z punktu widzenia jednostki. Owe doznania i korzyści są różnorodne w zależności tak od rodzaju aktywności, jak i od warunków jej uprawiania (Driver i in.

1987:205). Istnieje jednak szeroka zgodność co do tego, iż czynnikiem konstytuującym rekreację przygodową jest właśnie ryzyko, natomiast przygoda doświadczana podczas rekreacji jest efektem interakcji uczestników z zróżnicowanymi elementami środowiska: wodą, lasem, warunkami pogodowymi, itp.

(Próchniak 2017:13). Ciekawe staje się uczestnictwo w takich formach, które tworzyją okazję do podnoszenia efektywności swych działań w plenerze, a w konsekwencji wpływają na poczucie własnej produktywności.

Surwiwal w Polsce nie jest formą aktywności turystyczno-rekreacyjnej zu-pełnie nową – wyprawy realizujące w pewnym stopniu ideę surwiwalu organizowały już w latach pięćdziesiątych XX wieku Komisje Turystyki Górskiej PTTK w Warszawie i Krakowie.

Były to tzw. Obozy wędrowne turystyki kwalifikowanej, zwanej jeszcze wysoko kwalifikowaną także wyrypami. Zajęcia takie odbywały się na ogół w odludnych częściach Bieszczad i Beskidu Niskiego. Dzikie tereny górskie, chaszcze, rwące rzeki, błotniste bezdroża i odludzia wymagały sporego wysiłku, celowo przypasowanego ekwipunku i szerokiej wiedzy turystycznej.

Uczestnicy uczyli się technik wędrówki i przetrwania w naturalnych warunkach, testowali własne możliwości – wszystko w poczuciu przeżywania życiowej przygody. Współcześnie surwiwal jest złożoną formą rekreacji i turystyki, wykonywaną w wielu przeróżnych formach.

W założeniach minimalistyczny i drakoński, coraz częściej przybiera łagodniejsze formy, wyjątkowo niebanalne jednocześnie dla młodzieży, jak i dorosłych. Istnieje jednak tendencja do tego, by każdy typ aktywności ruchowej związanej z ryzykiem, wymagającej improwizacji i niosącej ze sobą duży ładunek emocji nazywać surwiwalem.

Wpływ na taki stan rzeczy ma bezspornie telewizja i Internet. Programy rodzaju Selekcja czy Ultimate Survival – Szkoła przetrwania przyczyniły się co prawda do rozpropagowania surwiwalu, wykreowały jednak odrealniony obraz tej formy aktywności, z jednej strony przypisując jej nieprawdziwe cechy, a z drugiej ukazując jej uczestników jako osoby obdarzone nadludzkimi cechami.

Jedną z inicjatyw mogących wpłynąć na dalszą popularyzację surwiwalu jako formy turystyki i rekreacji, jest rozpoczęty przez Lasy Państwowe w listopadzie 2019 roku projekt udostępniania obszarów pilotażowych dla surwiwalu i bushcraftu.

Jego istotą było wyznaczenie specjalnych obszarów leśnych o łącznej powierzchni ponad 65 tys. Ha, gdzie miłośnicy surwiwalu i bushcraftu mogą uprawiać swoje hobby, w tym legalnie biwakować „na dziko", bez obaw o naruszenie obowiązujących regulacji prawnych.

Sukces przedsięwzięcia umożliwił w 2021 roku przekształcenie pilotażu w stały program Lasów Państwowych pod nazwą Zanocuj w lesie. Przystępność ponad 600 tys. Ha terenów leśnych na terenie praktycznie wszystkich Nadleśnictw, będzie miała wyraźny wpływ na wzrost zainteresowania tą formą aktywności turystyczno-rekreacyjnej.