Pamiętając komunizm w postkomunistycznej europie - pamięć historii i historia pamięci (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

Książka wieńczy ważny etap w badaniach podjętych i wykonywanych przez Pracownię Badań nad Pamięcią Zbiorową w Postkomunistycznej Europie działającą w Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu od bez śladowa dekady.

[…]. Nie sposób nie zauważyć pewnego zdziwienia, a niekiedy wręcz zakłopotania, wielu uczonych, kiedy zetknęli się z nostalgią i tęsknotą za komunizmem, istotnie gdy trzeba było odpowiedzieć na pytanie o ich źródła.

Ten wyraz pamięci oddolnej kolidował bowiem otwarcie z głównymi treściami i dominującą tonacją pamięci oficjalnej. Wbrew podjętym wysiłkom badawczym analiza tego zjawiska ogranicza się w zasadzie do jego uwypuklenia i zaznaczenia jego występowaniu w mnemonicznej ikonosferze.

Nie brakuje przy tym w dodatku błędnych wniosków i perspektyw, zawierających się choćby w samym określeniu „nostalgia" czy „tęsknota za komunizmem". Nie chodzi przecież o chęć przywrócenia reżimu i władzy komunistycznej, ale o silnie zakorzenione w indywidualnym albo pokoleniowym doświadczeniu życiowym spojrzenie na własną przeszłość nie tylko w kontekście prawdziwej lub kulturowo stymulowanej traumy,zwykle z punktu widzenia teraźniejszości.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że podobnie jak pamięć nostalgia jeszcze jest funkcją postkomunistycznej teraźniejszości. Ze Wstępu do książki