Aspekt tematyczny w informacyjnej strukturze wypowiedzi (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Monografia dotyczy polskich relatywizatorów czyli wykładników aspektu tematycznego w strukturze informacyjnej wypowiedzi. Autorka omawia dwa typy wyrażeń pełniących we współczesnej polszczyźnie tego typu funkcje: jednostki leksykalne (np.

wyrażenia pod względem, w aspekcie, jako) i operacyjne (przysłówki tematyzujące, narzędnik względu, frazy stworzone z udziałem przyimków, wybrane operacje repetycyjne). Kwestie czysto lingwistyczne, związane z sygnalizowaniem, z jakiego punktu widzenia i pod jakim względem ma być charakteryzowany dany obiekt, wyprowadzają badacza w sferę stanowczych problemów z jednej strony ontologicznych, z drugiej zaś epistemologicznych.

Wyrażenia będące wykładnikami aspektu, w jakim ujmowane są w mowie poszczególne obiekty, to swoiste remedium języka na ograniczenia poznawcze podmiotów mówiących. Siłami ludzkiego rozumu nie sposób odkryć ogółu prawd, nie tylko absolutnych, skazani więc jesteśmy na gromadzenie wiedzy cząstkowej, dostępnej z pewnych tylko punktów widzenia, z określonych perspektyw.

Ponieważ wiedza jednostki oraz ogółu jednostek, jest niekompletna, nie możemy zagwarantować również jej definitywnego usystematyzowania w realizowanych wypowiedziach. Język przychodzi jednak w sukurs, oferując środki, które przeciwdziałają mówieniu o danym przedmiocie tylko części prawdy, w taki sposób, jakby się przekazywało o nim całą wiedzę, i które tym samym uniemożliwiają nieadekwatności czy wręcz ewidentnym fałszom.

Ujmując rzeczy z przeróżnych punktów widzenia i w najróżniejszych aspektach, odkrywamy o nich ciągle nowe prawdy, które pozwalają zbliżać się krok po kroku, na tyle, na ile to realne, do względnie całościowej wiedzy na dany temat.

Względność zapewnia, paradoksalnie, pożądaną dozę obiektywizmu. Książka poświęcona jest analizie leksykalnych i zgramatykalizowanych lub gramatykalizujących się relatywizatorów, należących do systemu współczesnej polszczyzny.

****** The Thematic Aspect in the Informational Structure of Utterances. How Knowledge is Made Broader and Integral The monograph concerns Polish relativizing expressions, i.e. Exponents of different aspects of objects that are spoken about.

The author discusses two types of expressions which have such functions in contemporary Polish: lexical units (expressions such as pod względem, w aspekcie, jako) and operational (thematic adverbs, relativizing expressions, prepositional phrases and selected repetitive operations).

Purely linguistic issues, related to signalling from which point of view and in what respect a given subject is to be characterized, introduce the researcher to the broad area of fundamental ontological and epistemological problems.