Konterfekty zwielokrotnione. rozważania nad wizerunkami pijara stanisława konarskiego (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika)

W książce zaprezentowano portrety Stanisława Konarskiego, zakonnika pijara, zasadniczego statysty XVIII stulecia. Ze względu na swe zasługi bywał on w ciągu minionych 250 lat niejednokrotnie uwieczniany z wykorzystaniem technik: rysunkowych, malarskich, graficznych czy rzeźbiarskich.

Nigdy dotąd nie próbowano jednak zebrać tych podobizn i przebadać jako określonego zbioru. Obfitość konterfektów powinna umożliwiać poznanie wizerunku duchownego, lecz wraz z narastającą liczbą przedstawień obraz jego fizjonomii i sylwetki zdaje się zacierać.

Zamiast przybliżenia, raczej się oddala, pozostawiając przeróżne wątpliwości. Cel podejmowanych badań był więc następujący: zgromadzić jak najszerszy zasób zachowanych portretów Konarskiego, następnie poddać je analizie, zezwalającej wyróżnić dzieła oryginalne, pierwsze, które powstały za jego życia lub krótko po śmierci, a wytwarzane były poprzez artystów, posiadających okazję poznać go osobiście.

To właśnie te prace winny stanowić podstawę do refleksji nad rzeczywistym wyglądem pijara, przy koniecznym w tym przypadku uwzględnieniu najróżniejszych konwencji portretowych, wykazujących niekiedy skrajnie odmienne dążenia, w kierunku bądź to weryzmu, bądź to idealizacji modela.

Natomiast wszystkie późniejsze podobizny Konarskiego, których autorzy mogli polegać już jedynie na konterfektach pozostawionych przez poprzedników, należało rozważyć właśnie jako problem naśladowania określonych wzorów, dróg ich przejmowania i sposobów powielania.

Wzorów odtwarzanych ze najróżniejszą wnikliwością i z rozmaitym stopniem artystycznych uzdolnień, co nieraz prowadziło do coraz obszerniejszych uogólnień, przekształcających portret indywidualny w wyzbyty wierności i dosłowności wizerunek "uniwersalny"? zakonnika idealnego, pełnego wiary i wiedzy, ucieleśniającego najwyższe wartości.