Maskarady męskości (Universitas)

Przekrojowa historia ekranowych obrazów homospołeczności i homoseksualnych męskich pasji w kinie polskim w ujęciu Sebastiana Jagielskiego to lektura niezwykle pasjonująca. Autor postanowił prześwietlić całą historię polskiego kina fabularnego pod kątem mniej lub bardziej ukrytych czy aluzyjnych przedstawień zjawisk homoerotycznych typu męskiego. Ich sekretną występowanie Jagielski tropi na przestrzeni blisko ośmiu dekad – poczynając od jeszcze przedwojennych Ślubów ułańskich Mieczysława Krawicza z 1934 r. Aż po Salę samobójców (2011) Jana Komasy. Tak ambitny i nowatorski projekt krył w sobie obfite ryzyko, ponieważ prosto mógł spalić na panewce, zważywszy niebezpieczeństwo powierzchownych obserwacji, subiektywnych czy tendencyjnych spostrzeżeń, epatujących obyczajową sensacyjnością albo wręcz skłonnością do skandalizujących rewelacji, gdyby nie godna podziwu rozległa i wielostronna erudycja autora oraz niebywały zmysł analityczny. Nad wyraz istotnym komponentem wywodów autora jest zmieniające się tło społeczno-obyczajowe kolejnych epok – od względnie liberalnych lat 30., przez represyjne przemilczenie o zmiennej skali nasilenia w rozmaitych okresach PRL-u aż po konfrontację homofobii z ruchami emancypacyjnymi w III RP. Idealnie udokumentowana publicystycznymi źródłami historia polskiego homoseksualizmu typu męskiego przyczynia się do pogłębienia i wycieniowania jego filmowego obrazu, a pod jej powierzchnią pulsuje budzący sympatię ton osobistego zaangażowania na rzecz stworzenia humanistycznego świata społecznej tolerancji, a także ludzkiej empatii, który, niestety, w dzisiejszej Polsce wydaje się być jeszcze szczególnie odległym, nieomalże utopijnym ideałem.

prof. Tadeusz Szczepański

Sebastian Jagielski (ur. 1983), filmoznawca, wykłada w Instytucie Sztuk Audiowizualnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współredaktor tomu Ciało i seksualność w kinie polskim (2009). Współpracował przy redakcji II wyd. Encyklopedii kina (red. T. Lubelski, 2010). Zajmuje się historią kina polskiego, a także problematyką płci i seksualności.