Człowiek wobec losu (Universitas)

HORYZONTY progresywnOŚCI, Tom 86 Czym jest los, czy kryje się on w człowieku, czy leży poza nim, czy jest tajemną koniecznością, czy zwykłym przypadkiem? Pytania o los są obecne w myśli Zachodu od dawna.

Ich korzenie sięgają mitów starożytnej Grecji, a także wyrosłej z nich tragedii, będącej literacką formą otwierającą szczególną przestrzeń dla rozmyślań o losie. Przez wieki swego istnienia pojęcie losu ulegało oczywiście najróżniejszym przemianom, w których ukształtowała się jego długa i nieprzystępna historia.

Zarazem jednak, przechodząc poprzez sporo meandrów własnych dziejów, pojęcie losu zachowalo niewątpliwie określoną tożsamość swojej treści, która pojawia się jako ta sama, lub choćby tylko podobna, ilekroć człowiek w myśleniu do tego pojęcia się odwołuje.

Z długiej historii pojęcia losu wybieramy w tej książce jedynie niedługi jej odcinek. Rozważamy tu dzieje losu pomiędzy Kandydem Woltera, a człowiekiem bez parametry Musila. Są te dzieje pokaźne, pozwalają lepiej rozumieć dzisiejszą problematyczność losu oraz nieustające dążenia rozumu instrumentalnego, aby nad nim ostatecznie zapanować.

Problem losu to zawsze także kwestia granic wolności człowieka i jego nieprzerwanego dążenia do ich przekraczania.