Traktat o moralności (Marek Derewiecki)

Niniejszy traktat jest podzielony na dwie części. W pierwszej części autor dowodzi, że cnota polega właśnie na habitualnym i dominującym umiłowaniu niezmiennego Porządku. Wyjaśnia następnie dwie główne parametry, które są niezbędne do zdobycia i zachowania cnoty, czyli siłę oraz wolność umysłu. Pokazuje z kolei, jakie są przyczyny okazjonalne światła i uczuć, to znaczy pomocy aktualnych, bez których nie można zdobyć umiłowania Porządku. Wskazuje w końcu przyczyny okazjonalne niektórych poznać, które opierają się sprawności łaski, ażebyśmy nad wyraz starannie ich unikali. Tak iż autor nie zapomina nic z tego, co należy wiedzieć w ogólności, ażeby w pełni stać się korzystnym człowiekiem. W drugiej części autor objaśnia powinności, zgodnie ze zwyczajnym podziałem, ale w sposób niepospolity. Chcąc być precyzyjnie zrozumianym, unikał nazw cnót i przywar, które według niego w umyśle budzą często wyłącznie niewyraźne odczucia, a skądinąd sprzyjają szczególnie niebezpiecznym błędom, a to dlatego, że zepsucie naszej epoki oraz różnorakie przesądy przywiązały fałszywe i najzupełniej pogańskie idee do owych idealnych nazw, którymi się w głównej mierze posługujemy, nie zadając sobie trudu, aby je wyjaśnić. (fragment Przestrogi Autora)