Welfare state. państwo socjalne. zagadki ekspansji (Szkoła Główna Handlowa)

Do największych zmian w krajach kapitalistycznych należy ekspansja państwa socjalnego (welfare state). Jego rozmiary mierzy się z zasady skalą transferów socjalnych, które dzieli się na transfery gotówkowe (np.

emerytury z systemów repartycyjnych i różnorodne zasiłki pieniężne) i różne transfery rzeczowe (np. Bezpłatna, tzn. Finansowana przez podatki, oświata czy opieka medyczna). Tak mierzone państwo socjalne rozszerzyło swoje rozmiary w krajach Zachodu z ok.

10% PKB przed I wojną światową do 30-50% PKB, począwszy od lat 80. XX wieku. W ślad za wydatkami socjalnymi musiały oczywiście wzrosnąć podatki - i ich relacja do PKB. W wielu przypadkach to nie wystarczało i dlatego rósł także dług publiczny, mierzony także odsetkiem PKB.

W rzeczy samej, to ekspansja wydatków socjalnych była najważniejszą przyczyną wzrostu podatków i długu publicznego w krajach Zachodu,również w krajach o niższym poziomie PKB per capita. Dynamika państwa socjalnego jest więc niezwykle ważnym zjawiskiem.

Na tym tle dziwi, że poświęcono jej mało rzeczowych analiz. Nie brak natomiast hagiografii państwa dobrobytu, opartych na emocjonalnym wydźwięku słowa "społeczne" czy "dobrobyt". Bez trudu można również znaleźć bzdurne teorie, np.

przypisujące rozrost państwa socjalnego biedzie, w trakcie gdy następował on głównie w okresach prędkiego wzrostu gospodarki (więcej na ten temat w Balcerowicz, 2017). Dlatego warto przeczytać niniejszą książkę.

Otwierają ją dwa wprowadzające rozdziały autorstwa producent Radzikowskiego, oparte na ogromnej znajomości tematu. Kolejne rozdziały są poświęcone poszczególnym krajom: Niemcom, pokaźnej Brytanii, Stanom Zjednoczonym, Szwecji, Holandii i Polsce.

Autorzy pokazują, jakie rodzaje wydatków socjalnych najszczególniej przyczyniały się do ich ogólnego wzrostu. Analizują również okoliczności, w jakich następowała ekspansja państwa socjalnego. Zwracają jeszcze uwagę na zmiany (reformy) hamujące albo - czasami - odwracające tę ekspansję oraz na sytuacje, w jakich to miało miejsce.

Polecam niniejszą książkę wszystkim tym, których interesują ważne przemiany instytucjonalne w świecie.