Alternatywność w poezji i dramacie (Universitas)

Alternatywność jest pojęciem szeroko używanym w teoriach światów tekstowych i przestrzeni mentalnych. Badacze tych zagadnień analizują z reguły negację. Pojęcie alternatywności ma wykorzystanie zwłaszcza do takich konstrukcji, w których pojawia się nie jeden, ale dwa komplety treści pojęciowej - negacja jest tu więc znakomitym przykładem, gdyż profiluje alternatywę, dwie sytuacje, z których jedna, negatywna, jest opisana, a druga, pozytywna, implikowana.

Najnowsze badania nad negacją prowadzone w ramach nauk kognitywnych, językoznawstwa i stylistyki dotyczą zagadnień statusu i roli tego typu znaczeń oraz ich unikalnej funkcji w dyskursie. W większości dostępnych prac przyjęto wcześniejsze założenie, zgodnie z którym negacja ma istotnie charakter binarny: X i nie-X to jedyne pojawiające się w dyskursie możliwości.

Celem niniejszego tekstu jest jednak wykazanie, że alternatywność, w tym negację, da się wykorzystywać w dyskursie, zwłaszcza literackim, do ustanawiania wielu punktów widzenia i kierowania nimi. Na skutek czego alternatywność może służyć przede wszystkim do wyrażania stanowiska, a nie do demonstrujenia przeciwnych wersji budowanej w tekście rzeczywistości.

Analizy pokażą na dodatek, że w literaturze alternatywność realizuje się przy pomocy rozmaitych typów konstrukcji.