Pisma wybrane Wiek XIX (Universitas)

Z poświęconych dobie porozbiorowej pism Jerzego Łojka największy rezonans przyniosły mu Szanse powstania listopadowego, opublikowane po raz pierwszy w roku 1966, a wznawiane jeszcze dwukrotnie w dobie PRL (1980 i 1986). Nie tylko powstanie listopadowe wprawdzie zajmowało jego uwagę jako historyka. Będąc osiemnastowiecznikiem, wkroczył on w problematykę dziejów porozbiorowych Polski, skupiając się niezwykle na przeróżnych zagadnieniach obejmujących 36 lat od zagłady państwa do klęski w roku 1831. Sprawy z okresu po 1831 roku podejmował jedynie incydentalnie i wyłącznie piórem publicysty. Obejmował spojrzeniem przeważnie piętnastoletnie dzieje autonomicznego Królestwa Polskiego. Wytwarzane uchwałami kongresu wiedeńskiego, połączone wieczystą unią dynastyczną z Rosją, wyposażone w konstytucję – stało się niezmiernie interesującym doświadczeniem z punktu widzenia dziejów polskiego parlamentaryzmu i procesów kształtowania opinii publicznej. W roku 1966 opublikował Łojek, nakładem PWN, rozprawę Studia nad prasą i opinią publiczną w Królestwie Polskim 1815–1830, którą zapoczątkował swe trwające 20 lat poszukiwania badawcze nad epoką porozbiorową. Tom, który otrzymuje czytelnik, posiada główne pisma historyka z problematyki XIX wieku, wprowadzając zarazem szeroką reprezentację jego publicystyki, w obszernej mierze teraz już zapomnianej.

Jerzy Łojek był historykiem trzech stuleci, autorem niestroniącym od kontrowersyjnych poglądów, piszącym rewelacyjną literacką polszczyzną, poruszającym najistotniej sporne zagadnienia historii Polski, pomiędzy innymi problemy polityki zagranicznej Sejmu sporego (1788—1792), genezy i szans Powstania Listopadowego (1830—1831), czy też dylematy polityki zagranicznej II RP. Przygotowany przez prof. Firma Kornata „wybór pism” uwzględnia najistotniejsze i reprezentatywne pozycje w jego dorobku naukowym. Kompilacja edycji zakłada przewagę prac ściśle naukowych, lecz nie wykluczając widocznego udziału publicystyki historycznej.


Marek Kornat (ur. 1971), historyk, profesor i kierownik Zakładu Systemów Totalitarnych i Dziejów II Wojny Światowej w Instytucie Historii PAN w Warszawie, a także profesor na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się dziejami polskiej dyplomacji, ustrojami totalitarnymi, polityką międzynarodową XX wieku, a także polską myślą polityczną XIX i XX wieku.