Czy problemy awangardy, tak żywotne w minionym wieku, pozostają nadal aktualne, czy także należą już do historii? Można patrzeć na awangardę jako na na ogół eksperymentatorstwo formalne, nakierowane na realizację wartości estetycznych, albo również jako na ruchy anarchizujące, zmierzające do obalenia artystyczno-estetycznych standardów. Można widzieć w neoawangardzie bądź kontynuację pierwszej awangardy, bądź jej zaprzeczenie, albo również włączać neoawangardę w postmodernizm albo kulturę masową. Za każdym razem, gdy do tuby zwanej kalejdoskopem wrzucimy awangardowy materiał, przy najlżejszej próbie obrotu pojawiają się odmienne konstelacje. Trudno założyć, by istniała jedna formuła awangardy. Dlatego głównym zadaniem tej pracy jest dotarcie do wielości kalejdoskopowych konfiguracji XX-wiecznej awangardy, a także ich – w perspektywie stuletniego rozwoju – sproblematyzowanie i krytyczne opisanie.