Neonatologia i opieka nad noworodkiem Tom 1

Tytuł Neonatologia i opieka nad noworodkiem Tom 1 Autorzy Katarzyna Kosmala, Ewa Musialik-Świetlińska, Katarzyna Pietras Język polski Wydawnictwo PZWL ISBN 978-83-200-5050-9 Rok wydania 2016 Warszawa Wydanie 1 liczba stron 561 Format pdf Spis treści Wstęp IX Wykaz ważniejszych skrótów XXI 1. Organizacja opieki neonatologicznej Janusz ŚWIETLIŃSKI 1 2. Podstawowe wskaźniki epidemiologiczne dotyczące noworodków Janusz ŚWIETLIŃSKI 12 3. Wybrane zagadnienia medycyny matczyno-płodowej Ewa MUSIALIK-ŚWIETLIŃSKA 15 3.1. Zmiany adaptacyjne w organizmie kobiety ciężarnej 15 3.1.1. Układ krążenia 16 3.1.2. Układ oddechowy 16 3.1.3. Układ hematologiczny 17 3.1.4. Układ pokarmowy 17 3.1.5. Układ wydalniczy 18 3.1.6. Piersi 19 3.2. Fizjologia i patologia łożyska i sznura pępowinowego, płyn owodniowy 19 3.2.1. Łożysko 19 3.2.2. Sznur pępowinowy 20 3.2.3. Płyn owodniowy (wody płodowe) 22 3.3. Najważniejsze choroby matki wpływające na rozwój płodu 24 3.3.1. Czynniki i choroby kobiety ciężarnej zaburzające przepływ krwi poprzez łożysko 24 3.4. Zakażenia u kobiety ciężarnej 31 3.4.1. Zakażenie dróg moczowych 31 3.4.2. Zapalenie pochwy 32 3.4.3. Zapalenie błon płodowych (chorioamnionitis) 32 3.5. Podstawowe definicje i dane dotyczące porodu 33 4. Zakażenia w czasie ciąży i ich wpływ na rozwój płodu i noworodka Ewa MUSIALIK-ŚWIETLIŃSKA 36 4.1. Diagnostyka 38 4.2. Zakażenia z grupy TORCH (Toxoplasma gondii, Rubella virus, cytomegalowirus, herpes simplex virus) 39 4.2.1. Toksoplazmoza 39 4.2.2. Cytomegalia 40 4.2.3. Zakażenie wirusem opryszczki 42 4.2.4. Różyczka 44 4.3. Zakażenia przenoszone drogą płciową 45 4.3.1. Kiła 45 4.3.2. Zespół nabytego niedoboru wytrzymałości 46 4.3.3. Zakażenie wywołane dwoinką rzeżączki 48 4.3.4. Zakażenie wywołane poprzez chlamydie 48 4.3.5. Zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego 49 4.4. Inne powszechne choroby zakaźne 50 4.4.1. Zakażenie wirusem ospy wietrznej 50 4.4.2. Zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B 52 4.4.3. Zakażenie parwowirusem B19 53 5. Adaptacja układów krążenia i oddechowego płodu i noworodka do środowiska pozamacicznego Ewa MUSIALIK-ŚWIETLIŃSKA 55 5.1. Okres wewnątrzmaciczny 56 5.1.1. Krążenie płodowe 56 5.1.2. Układ oddechowy 59 5.2. Poród 61 5.2.1. Zmiany w układzie krążenia 61 5.2.2. Zmiany w układzie oddechowym 62 5.3. Podsumowanie 63 6. Postępowanie z donoszonym noworodkiem w sali porodowej/sali cięć Janusz ŚWIETLIŃSKI 64 6.1. Przygotowanie do porodu fizjologicznego 64 6.2. Przygotowanie sali porodowej 65 6.3. Innowacyjnanie w sali porodowej w trakcie porodu fizjologicznego 70 6.3.1. Ułożenie dziecka po wydobyciu 71 6.3.2. Odrębności innowacyjnania po rozwiązaniu ciąży drogą cięcia cesarskiego 72 6.3.3. Odpępnienie 72 6.3.4. Zastosowanie krwi pępowinowej 74 6.3.5. Zasady pobierania, oznaczania i interpretacji kwasowo-zasadowej oznaczonej w krwi pępowinowej dziecka 74 6.3.6. Stany patologiczne pępowiny 77 6.4. Pierwotna ocena stanu noworodka 78 6.5. Oznakowanie noworodka 79 6.6. Pomiary antropometryczne 80 6.7. Profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka (zabieg Credégo) 82 6.8. Kwalifikacja do postępowania zaawansowanego 82 7. Opieka nad zdrowym noworodkiem Janusz ŚWIETLIŃSKI 85 7.1. Przyjęcie do oddziału noworodkowego 85 7.2. Badanie fizykalne 86 7.2.1. Okres adaptacji 86 7.2.2. Części badania noworodka 87 7.2.3. Najczęstsze odchylenia od stanu korzystnego w trakcie pierwszego badania fizykalnego noworodka 91 7.2.4. Najczęstsze zmiany odnotowywane podczas badania fizykalnego i obserwacji 98 7.3. Stany przejściowe u noworodka 110 7.3.1. Fizjologiczny spadek masy urodzeniowej ciała 110 7.3.2. Sapka 111 7.3.3. Żółtaczka fizjologiczna 111 7.3.4. Smółka i stolce przejściowe 114 7.3.5. Rumień toksyczny 115 7.3.6. Gorączka przejściowa 115 7.3.7. Zaburzenia krzepnięcia 116 7.3.8. Odczyny ciążowe 117 7.4. Terminy i skróty używane do oceny wieku płodowego i odżywienia wewnątrzmacicznego 117 7.5. Ocena dojrzałości noworodka 119 7.6. Ocena prawidłowości wzrostu w środkumacicznego 127 7.7. Profilaktyka stanów niedoborowych 128 7.8. Szczepienia ochronne noworodka 129 7.9. Testy przesiewowe 131 7.9.1. Badania przesiewowe słuchu u noworodków 133 7.9.2. Badanie pulsoksymetryczne w celu wczesnego wykrycia bezobjawowych, krytycznych wad serca 134 7.9.3. Badanie przesiewowe w kierunku wrodzonej dysplazji stawów biodrowych 134 8. Resuscytacja noworodka Janusz ŚWIETLIŃSKI 137 9. Noworodek urodzony przedwcześnie – wcześniak Janusz ŚWIETLIŃSKI 144 9.1. Rozpoznanie 146 9.2. Rokowanie 149 9.3. Opieka po wypisie ze szpitala 149 10. Późne wcześniaki (late preterm) Janusz ŚWIETLIŃSKI 151 10.1. Definicja 152 10.2. Rokowanie 155 11. Nowoczesnanie z niezwykle niedojrzałym noworodkiem w sali porodowej – złota godzina Janusz ŚWIETLIŃSKI 157 12. Termoregulacja Janusz ŚWIETLIŃSKI 167 12.1. Termoregulacja w okresie płodowym 167 12.2. Termoregulacja u noworodka 168 12.3. Monitorowanie ciepłoty ciała u zdrowych i chorych noworodków 173 12.4. Jak zapewnić adekwatne warunki grzewcze u zdrowych i chorych noworodków? 174 12.5. Hipotermia – konsekwencje i postępowanie 182 12.6. Hipertermia – konsekwencje i postępowanie 186 12.7. Sytuacje szczególne 187 13. Karmienie naturalne Joanna WILK-TYL 190 13.1. Skład i funkcja pokarmu naturalnego, a także jego znaczenie dla dziecka i matki 190 13.1.1. Skład i funkcja pokarmu żeńskiego 191 13.2. Fizjologia laktacji 199 13.2.1. Regulacja wytwarzania pokarmu 199 13.2.2. Mechanizm ssania 200 13.2.3. Sposoby przystawienia do piersi 202 13.3. Standardy nowoczesnania w laktacji 206 13.3.1. Rozpoczęcie karmienia: pierwsze 2 godziny po porodzie 206 13.3.2. Faza stabilizowania się laktacji: pierwsze 4–6 tygodni 207 13.3.3. Faza laktacji ustabilizowanej: do końca 6. Miesiąca 208 13.3.4. Okres żywienia dodatkowego: od 7. Mż. Do końca laktacji 209 13.3.5. Zakończenie karmienia piersią 210 13.4. Monitorowanie efektywności karmienia 211 13.5. Trudności w karmieniu piersią ze strony matki 212 13.6. Trudności w karmieniu piersią ze strony dziecka 214 13.7. Karmienie piersią dzieci urodzonych przedwcześnie 216 13.8. Przeciwwskazania do karmienia piersią/pokarmem kobiecym 220 13.9. Zasady odżywiania kobiety karmiącej 222 13.10. Substancje potencjalnie zgubne w mleku damskim 224 13.10.1. Alkohol 224 13.10.2. Kofeina 224 13.10.3. Tytoń 224 13.10.4. Narkotyki i środki odurzające 225 13.10.5. Zioła 226 13.10.6. Skażenia środowiskowe w pokarmie damskim 226 13.11. Użytkowanie leków a karmienie naturalne 228 13.12. Badania radiologiczne a karmienie piersią 230 13.13. Problemy psychologiczne a laktacja 231 13.14. Poradnictwo laktacyjne 235 13.15. Żywienie nienaturalne noworodków 239 14. Problemy związane z przyjmowaniem pokarmu w okresie noworodkowym i niemowlęcym Katarzyna PIETRAS 241 14.1. Jama nosowa 243 14.2. Jama ustna 243 14.3. Gardło 244 14.4. Krtań 245 14.5. Tchawica 245 14.6. Przełyk 246 14.7. Ssanie 249 14.7.1. Udział poszczególnych struktur jamy ustnej w akcie ssania 250 14.8. Odruchowe reakcje oralne 252 14.9. Połykanie 253 14.10. Oddychanie 257 14.11. Integracja pomiędzy ssaniem, połykaniem i oddychaniem 257 14.12. Kontrola motoryczna 259 14.13. Charakterystyka nieprawidłowości związanych z karmieniem w wybranych zaburzeniach i jednostkach chorobowych okresu noworodkowego oraz wczesnoniemowlęcego 263 14.13.1. Wcześniactwo 263 14.13.2. Dysplazja oskrzelowo-płucna 265 14.13.3. Martwicze zapalenie jelit 267 14.13.4. Zaburzenia kardiologiczne 268 14.13.5. Rozszczep wargi i podniebienia 271 14.14. Ogólne informacje przydatne w karmieniu noworodków i niemowląt 273 14.15. Podsumowanie 275 15. Bank mleka – główne cele i założenia Katarzyna KOSMALA 277 15.1. Kwalifikacja dawczyń 279 15.2. Miejsce i sposób odciągania pokarmu 280 15.3. Metody stymulowania laktacji 281 15.4. Innowacyjnanie ze sprzętem laktacyjnym 281 15.5. Badanie mikrobiologiczne mleka 282 15.6. Pasteryzacja 282 15.7. Oznakowanie mleka oraz dokumentacja banku mleka 283 15.8. Analiza mleka damskiego 284 15.9. Wzmacnianie pokarmu żeńskiego 285 15.10. Przechowywanie mleka 286 15.11. Chłodzenie i mrożenie pokarmu 287 15.12. Rozmrażanie pokarmu 288 15.13. Podgrzewanie mleka 288 15.14. Gdy rodzi się wcześniak... 289 15.15. Pozyskiwanie siary 289 16. Pielęgnacja skóry noworodka donoszonego i wcześniaka Ewa MUSIALIK-ŚWIETLIŃSKA 291 16.1. Podstawy pielęgnacji skóry noworodka donoszonego 292 16.1.1. Charakterystyka skóry 292 16.1.2. Progresywnanie bezpośrednio po urodzeniu 293 16.1.3. Kąpiel 293 16.2. Podstawy pielęgnacji skóry wcześniaka 302 16.2.1. Charakterystyka skóry 302 16.3. Uwagi dotyczące wykorzystywania środków dezynfekcyjnych 307 16.4. Materiały uzupełniające 309 16.4.1. Procedury 310 17. Odkrywane na nowo – ludzki rozmiar (humanizacja) opieki nad noworodkiem Janusz ŚWIETLIŃSKI 312 18. Opieka ukierunkowana na rodzinę Janusz ŚWIETLIŃSKI 315 19. Opieka rozwojowa Janusz ŚWIETLIŃSKI 320 20. Prawidłowy dotyk Janusz ŚWIETLIŃSKI 331 21. Kangurowanie Janusz ŚWIETLIŃSKI 336 21.1. Definicja 336 21.2. Historia kangurowania 337 21.2.1. Kangurowanie we współczesnej neonatologii 337 22. NIDCAP – Zindywidualizowana Opieka Rozwojowa nad Noworodkiem i Program Oceny Janusz ŚWIETLIŃSKI 345 23. Glikemia Janusz ŚWIETLIŃSKI 348 23.1. Homeostaza glukozy 348 23.2. Noworodek matki chorej na cukrzycę 349 23.3. Rozpoznanie hipoglikemii 350 23.4. Noworodki z czynnikami ryzyka wystąpienia hipoglikemii 351 23.5. Innowacyjnanie diagnostyczne 353 23.6. Objawy kliniczne hipoglikemii 353 23.7. Uniemożliwianie hipoglikemii 354 23.8. Leczenie hipoglikemii 355 23.9. Rokowanie 357 23.10. Hiperglikemia 357 24. Żółtaczka patologiczna noworodków Janusz ŚWIETLIŃSKI 360 25. Żółtaczka związana z karmieniem piersią Janusz ŚWIETLIŃSKI 366 25.1. Rozpoznanie 368 25.2. Nowoczesnanie 369 26. Fototerapia Janusz ŚWIETLIŃSKI 372 27. Zapobieganie infekcjom szpitalnym Janusz ŚWIETLIŃSKI 381 28. Zakażenia u noworodka Janusz ŚWIETLIŃSKI 390 29. Transport noworodka Janusz ŚWIETLIŃSKI 400 30. Jak pomóc rodzicom przetrwać pobyt na oddziale intensywnej terapii noworodka? Janusz ŚWIETLIŃSKI 410 31. Twoja praca na oddziale neonatologicznym. Skomplikowane pytania Janusz ŚWIETLIŃSKI 417 Procedury Janusz ŚWIETLIŃSKI 421 Wstęp 421 I. Procedura opóźnionego zamknięcia pępowiny 423 II. Procedura pobierania krwi do badań u noworodków 427 III. Procedura pobrania krwi włośniczkowej 434 IV. Procedura NIDCAP – porady dla personelu oddziału neonatologicznego, dotyczące użytecznych aspektów opieki ukierunkowanej na wspieranie rozwoju z zastosowaniem programu NIDCAP 441 V. Procedura zakładania zgłębnika nosowo-żołądkowego 450 VI. Procedura kontaktu „skóra do skóry", wykonywana bezpośrednio po urodzeniu noworodka 460 VII. Procedura kangurowania (kontakt „skóra do skóry") 464 VIII. Procedura pobrania materiału do badania bakteriologicznego krwi 480 IX. Procedura przygotowania urządzenia Neopuff do pracy 485 X. Procedura odsysania noworodka bezpośrednio po urodzeniu 494 XI. Procedura przesiewowego testu pulsoksymetrycznego u noworodków 497 XII. Procedura higieny jamy ustnej 501 XIII. Procedura iniekcji domięśniowej u noworodków (szczepienie przeciwko WZW, podanie witaminy K) 504 XIV. Procedura pielęgnacji kikuta pępowiny 508 XV. Procedura mycia i dezynfekcji dłoni 511 XVI. Procedura szczepienia BCG 516 XVII. Procedura oznaczania stężenia glukozy (glikemii) we krwi noworodka 521 Siatki centylowe WHO 522 Skorowidz 527