Metodologia badań psychologicznych. Wydanie nowe

Wiedza z zakresu metodologii badań psychologicznych stanowi najszczególniej stanowczy fundament warsztatu pracy psychologa. Bierna znajomość metodologii pozwala na zrozumienie i krytyczną ocenę naukowych tekstów psychologicznych zdających sprawę z przeprowadzonych badań empirycznych.

Czynna znajomość z kolei umożliwia samodzielne zaprojektowanie i przeprowadzenie badań oraz przeanalizowanie i zinterpretowanie uzyskanych wyników. Świadomość metodologiczna badacza wykracza daleko poza biegłość w używaniu kompletów statystycznych.

W nowym, zaktualizowanym wydaniu tradycyjnego już (ponad 900 cytowań w bazie Google Scholar!) podręcznika Metodologia badań psychologicznych Jerzy M. Brzeziński pokazuje autorski model struktury procesu badawczego w psychologii i innych naukach społecznych, a następnie szczegółowo objaśnia każdy z etapów nowoczesnania.

Kolejne części podręcznika autor poświęca: • Naturze cyklu badawczego w psychologii – przedstawiono tu istotę poznania naukowego w naukach empirycznych oraz scharakteryzowano psychologię właśnie jako naukę empiryczną, traktującą o związkach między zmiennymi.

Czytelnik zapozna się także z definicjami zmiennych, sposobami ich konstruowania i z ich klasyfikacjami. Tu także przedstawiono typy problemów badawczych i hipotez i strukturę procesu badawczego.

• Uwarunkowaniom procesu badawczego w psychologii i innych naukach społecznych – opisano tu zewnętrzne i wewnętrzne determinanty cyklu badawczego, a także etyczny kontekst prowadzenia badań naukowych.

• Podstawom zastosowań metod statystycznych w badaniach psychologicznych – tę część poświęcono rozmaitym sposobom doboru osób do badań, miarom siły związku między zmiennymi i testom wyraźności różnic – wraz z dostosowanymi do nich wskaźnikami wielkości efektu.

• Modelom sprawdzania hipotez – Czytelnik znajdzie tu prezentację modeli: eksperymentalnego, korelacyjnego, a także nieeksperymentalnego ex post facto. • Podstawom konstrukcji testów psychologicznych oraz kulturowej adaptacji testów – Czytelnik zapozna się tu z podstawowymi kryteriami stawianymi współcześnie testom psychologicznym – z naciskiem na zagadnienia trafności, rzetelności i błędu typowego pomiaru, a także przedziałową interpretację uzyskanego wyniku.

Autor omówił również zagadnienia analizy wyników testów przedstawionych pod postacią profilów. Tę część uzupełnia niezwykle ważna problematyka adaptacji kulturowej testów. Pisząc niniejszy podręcznik, zwracałem uwagę, aby służył on jednocześnie tym (zwłaszcza studentom pierwszych lat studiów, gdyż do nich jest głównie adresowany), którzy wpierw chcą zrozumieć przekazywaną im wiedzę psychologiczną, która wszak – przypominam i podkreślam, że psychologia jest nauką empiryczną!

– pochodzi z badania empirycznego, zanim przejdą do jej użytkowania we własnej praktyce (diagnostycznej, terapeutycznej, profilaktycznej), jak i tym (studentom ostatnich lat studiów magisterskich i studiów doktoranckich), którzy sami chcą wiedzę psychologiczną (naukową!) wzbogacać, prowadząc samodzielne badania empiryczne – dla studentów taką pierwszą, poważną okazją będzie praca magisterska, a dla słuchaczy studiów doktoranckich – doktorska.

Z tekstu Nowy podręcznik autorstwa Jerzego Brzezińskiego Metodologia badań psychologicznych stanowi oryginalne osiągnięcie w stosunku do poprzednich edycji. Autor dokonał wielu widocznych zmian edycji poprzednich, a w nowej propozycji uwzględnił najnowszą literaturę światową.

Ten podręcznik nie ma sobie równych w kontekście literatury światowej. Wieloletni wysiłek autora zaowocował powstaniem nierozdzielnej metodologii badań psychologicznych, uwzględniającej specyfikę psychologii jako dziedziny badań humanistycznych, relację tej metodologii do procesu poznawania naukowego, do metodologii ogólnej i cyklu weryfikacji hipotez, relacje do psychometrii i postępowania diagnostycznego oraz reguł etycznych respektowanych w badaniu ludzi.

Z recenzji prof. Dr hab. Czesława Nosala