Cena zniszczenia. Wzrost i załamanie nazistowskiej

Teza, że nazistowskie Niemcy były niepowstrzymaną, niszczycielską siłą, wspartą poprzez wysoce uprzemysłowioną gospodarkę jest podstawą wszystkich opisów drugiej wojny światowej. A co, jeśli tak nie było? Jeśli tragedia XX-wiecznej Europy miała swoje korzenie raczej w niemieckiej słabości niżeli sile? Adam Tooze dał pierwszy w ostatnich latach radykalnie nowy opis drugiej wojny światowej.

Zrobił to przez umieszczenie w sercu tej historii ekonomii na równi z kwestiami rasowymi i politycznymi. Intuicyjne rozumienie realiów światowej gospodarki było fundamentalne dla światopoglądu Hitlera.

Zrozumiał, że względne ubóstwo Niemiec w roku 1933 było konsekwencją nie tylko dużej Depresji, lecz także ograniczonego terytorium i niewielkich zasobów naturalnych. Przewidywał narodziny nowego, zglobalizowanego świata, w którym Europa zostanie zmiażdżona poprzez przytłaczającą potęgę Ameryki.

Była jedynie jedna, ostatnia szansa: europejskie superpaństwo pod rządami Niemiec. Globalny układ gospodarczy i wojskowy był jednak od samego początku wymierzony w Hitlera i właśnie w celu zapobieżenia niebezpieczeństwu ze strony Zachodu wysłał swoje niedoposażone armie, żeby na bezprecedensową skalę, lecz ostatecznie daremnie, siały zniszczenie w całej Europie.

nawet latem 1940 roku, w momencie największego triumfu Niemiec, ciągle dręczyło go zbliżające się zagrożenie ze strony anglo-amerykańskiej potęgi powietrznej i morskiej, uknute, jak uważał, poprzez światowy spisek żydowski.

Kiedy Wehrmacht osiadł na mieliźnie w Związku Radzieckim, wojna szybko przekształciła się w konflikt na wyczerpanie, w którym Niemcy nie mogli już mieć nadziei na zwycięstwo. Niezdolność Hitlera, Alberta Speera i innych do uznania tego faktu skutkowała uszkodzeniem Trzeciej Rzeszy za cenę dziesiątek milionów ofiar.

Książka Adama Tooze’a jest wciągającym i ożywczym opisem zadziwiających wydarzeń, na nowo określającym nasze spojrzenie na nazistowskie Niemcy i drugą wojnę światową. I kilka rekomendacji: To jedna z najważniejszych i najoryginalniejszych książek o Trzeciej Rzeszy, jakie wydano w ostatnich dwudziestu latach, i oczywiście najkorzystniejsza, jaką kiedykolwiek czytałem o nazistowskiej gospodarce.

Tooze łączy znajomość zawiłych kwestii ekonomicznych z niezwykłą głębią i zakresem wiedzy historycznej. Optymalnie podkreśla zasadnicze znaczenie zbrojeń i wojny dla znacznego, katastrofalnego projektu Hitlera.

Co więcej, opisuje to z rzadką jasnością i inteligentnym dowcipem. Niall Ferguson, autor ‘The War of the World" „wartość zniszczenia" Adama Tooze’a to wyjątkowa historia do przeczytania jednym tchem.

Snuta przez autora nieznana opowieść o finansach hitlerowskich Niemiec zmienia nie tylko nasz pogląd na odrażający reżim Hitlera, ale wręcz na samą historię XX wieku. Perfekcyjnie napisana, z każdej strony bije jej nieodparta, oryginalna erudycja.

niezbędna lektura dla wszystkich badaczy tego okresu, będzie się jednak także podobać szerszemu gronu czytelników, ustanawiając nowy, przekonujący obraz samego Hitlera. John Cornwell, autor „Hitler's Pope" Niezwykła książka – naukowa, prowokacyjna i ogromnie warta przeczytania – która umieszcza nazizm, wojnę i Holocaust na ogólnym tle historii Europy.

Przerażająca epopeja o wygórowanych ambicjach jednego człowieka, zmagającego się z pokonaniem ograniczeń gospodarki swojego kraju – za cenę szokujących kosztów ludzkich. David Reynolds, autor „In Command of History"