Autor wprowadza czytelnika w historię egzaminowania w starożytności, przeciętniewieczu i czasach nowszych. Demonstruje wyniki dociekań badawczych nad egzaminem w psychologii, pedagogice, poradoznawstwie oraz etyce.
Wskazuje na konwencjonalne ujęcia egzaminu w socjologii, a także formułuje szkic nowego jego modelu. Książkę wieńczy próbą interpretacji zarejestrowanych rozmów egzaminacyjnych, opierając się na przedstawionej teorii.