Asystentura rodziny. teoria, praktyka, badania (Wyższa Szkoła Humanitas)

Część teoretyczna pt. Zadania i wyzwania asystentury rodzin jako nowej profesji w dziedzinie pracy socjalnej zawiera dziesięć rozdziałów podejmujących kwestie historycznych i współczesnych czynników formujących pracę asystentów rodzin.

Ramy teoretyczne dla podejmowanych tematów stanowią Rozdział 1, Rozdział 2, a także Rozdział 10. W pierwszym rozdziale pozostała przedstawiona analiza współczesnej rodziny z podkreśleniem obecnego kontekstu kulturowego oraz ze wyszczególnioniem obszarów problemowych, z którymi rodzina nieraz sobie nie radzi.

Niemożliwość sprostania problemom powoduje u członków rodzin zróżnicowane dysfunkcje, w rozwiązaniu których ma pomóc asystent. Jego rola, zadania, kompetencje i metody pracy zostały przedstawione w drugim rozdziale, wskazano w nim także na te początki asystentury, które wyznaczyły zarys pracy obecnie zatrudnionym asystentom rodzin.

W dalszym toku rozważań części teoretycznej przyjrzano się zagadnieniom szczegółowym związanym ze specyfiką pracy asystenta w przeróżnych środowiskach. Kwestie szczegółowe dotyczące obowiązków asystenta rodzin podjęły kolejne rozdziały opisujące z jednej strony historyczne korzenie pomagania, z uwzględnieniem ich chrześcijańskich pierwowzorów (Rozdział 3),, a także z drugiej strony – współczesny kontekst środowiskowy i instytucjonalny.

Sukces w pracy z rodziną zależy w pokaźnej mierze od współpracy z pracownikami socjalnymi w ramach tego samego ośrodka OPS oraz z zróżnicowanymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny na terenie gminy (Rozdział 4).

Autorki poszczególnych rozdziałów skupiły się na wskazaniu zarówno opisów niełatwej sytuacji życiowej środowisk dysfunkcyjnych, jak i na podkreśleniu ergonomicznych aspektów warsztatu pracy asystentów rodzin w tych środowiskach.

W kolejnych rozdziałach podjęto następujące zagadnienia problemowe występujące w rodzinach: równoległe obecność wielu trudności (wieloproblemowość), świeże formy życia małżeńsko-rodzinnego, trudności opiekuńczo-wychowawcze, problem alkoholowy czy trudności środowisk, w których zamieszkują osoby niepełnosprawne (dzieci lub rodzice) (Rozdziały 5–9).

Opis praktycznych aspektów pracy asystenta w wymienionych obszarach ma służyć budowaniu kompetencji trafnego stawiania diagnozy sytuacji rodziny. Podsumowanie zagadnień teoretycznych znajduje się w Rozdziale 10, który pokazuje aktualne wyzwania stojące przed asystentami rodzin.

W rozdziale tym analizowana jest wydajność asystentury opierającej się na określonym warsztacie pracy (metody i narzędzia) oraz zagrożenia dla pracy asystenta będące pochodną warunków, w jakich wykonuje on swoje obowiązki.

Poruszono ponadto kwestie postulatów optymalizacji pracy asystenta i przyszłości tego zawodu. Konfrontacja trudności zgłaszanych poprzez środowisko z tymi, które doświadczają asystenci rodzin, a także ich przełożeni, stała się odniesieniem dla przeprowadzenia badań terenowych.

W części badawczej pt. Uwarunkowania pracy asystentów rodzin w środowisku śląskim przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań, w toku których przebadano 88 asystentów z dwunastu ośrodków OPS i ich przełożonych.

Celem badań było sporządzenie psychologicznego portretu asystenta rodziny, gdyż czynnik osobowy odgrywa w tej profesji fundamentalną rolę. Wyniki badań prezentują sylwetkę asystenta rodziny, jego charakterystykę osobowościową, a także szereg czynników kształtujących jego pracę, równocześnie wewnętrznych motywatorów, jak i zewnętrznych narzędzi służących wykonywaniu tego zawodu.

Ankieta przeprowadzona z asystentami oraz wywiad udzielony przez kierowników zespołów asystentów pozwoliły na wskazanie najistotniej newralgicznych obszarów pracy asystentów oraz nakreślenie perspektyw tego nowego zawodu.

Na końcu monografii znajdują się aneksy, bibliografie, a także indeks rzeczowy, pomocne w korzystaniu z tej pracy na zasadach podręcznika akademickiego. Aneksy zawierają: wzory dokumentów do pracy asystenta, opis zjawisk: wypalenia zawodowego, wyuczonej bezradności i pracy terapeutycznej asystentów, kwestionariusze wykorzystane w badaniu oraz wykaz ośrodków kształcących asystentów rodzin w Polsce.

W bibliografiach zawarto literaturę cytowaną w monografii, a także szerszą literaturę dotyczącą asystentury rodzin, niecytowaną w publikacji. Indeks rzeczowy upraszcza poruszanie się po książce według ciekawych czytelnika zagadnień.