Prawo prasowe (Wolters Kluwer Polska SA)

Tytuł Prawo prasowe Autorzy Zofia Zawadzka, Monika Nowikowska, Joanna Sieńczyło-Chlabicz Język polski Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska SA ISBN 978-83-8160-667-7 kolekcja Akademicka. Podręczniki Obowiązkowe Rok wydania 2019 liczba stron 448 Format pdf Spis treści Wykaz skrótów....................................................................................................................13
Od Autorów..........................................................................................................................17
Rozdział I
Historia prawa prasowego w Polsce. Podstawowe pojęcia z zakresu
prawa prasowego.................................................................................................................19
1. Źródła prawa..................................................................................................................19
2. Prawo prasowe w ujęciu historycznym......................................................................19
3. Charakterystyka ustawy – Prawo prasowe...............................................................23
4. Pojęcie prasy...................................................................................................................25
5. Dzienniki i czasopisma............................................................................................... 28
6. Materiał prasowy......................................................................................................... 30
7. Dziennikarz, redaktor, redaktor naczelny, wydawca..............................................32
8. Wymagania dotyczące redaktora naczelnego.................................................................36
9. Oznaczanie materiałów prasowych............................................................................38
10. Internet a prasa..............................................................................................................38
11. Ćwiczenia...................................................................................................................... 43
12. Literatura....................................................................................................................... 43
13. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................. 44
Rozdział II
Wolność prasy i jej ograniczenia.................................................................................... 46
1. Źródła prawa................................................................................................................. 46
2. Pojęcie wolności prasy................................................................................................. 46
3. Funkcje prasy.................................................................................................................49
4. Podmiot, przedmiot i forma wypowiedzi.................................................................52
5. Wypowiedzi prasowe podlegające ochronie.............................................................55
6. Wypowiedzi prasowe niepodlegające ochronie...................................................... 56
7. Ograniczenia wolności prasy......................................................................................57
8. Literatura........................................................................................................................61
9. Wybrane orzecznictwo sądowe...................................................................................636 Spis treści
Rozdział III
Rejestracja dzienników i czasopism. Tytuł prasowy i jego ochrona........................65
1. Źródła prawa..................................................................................................................65
2. Zasady dotyczące rejestracji dziennika lub czasopisma..........................................65
3. Nowoczesnanie w sprawie rejestracji dziennika
lub czasopisma...............................................................................................................67
3.1. Wniosek o rejestrację........................................................................................... 68
3.2. Rozstrzygnięcia organu rejestracyjnego............................................................69
3.2.1. Postanowienie o wpisie dziennika albo czasopisma do rejestru...........69
3.2.2. Postanowienie o odmowie rejestracji dziennika albo czasopisma.......71
4. Prawo do tytułu prasowego.........................................................................................74
5. Ochrona prawna tytułu prasowego........................................................................... 77
5.1. Tytuł prasowy jako dobro osobiste.....................................................................78
5.2. Tytuł prasowy jako przedmiot ochrony prawa autorskiego...........................78
5.3. Tytuł prasowy jako znak handlowy....................................................................79
5.4. Ochrona tytułu prasowego na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji...................................................................................... 80
6. Zawieszenie wydawania dziennika albo czasopisma................................................81
7. Utrata ważności rejestracji dziennika lub czasopisma............................................82
8. Ćwiczenia.......................................................................................................................83
9. Literatura........................................................................................................................83
10. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................. 84
Rozdział IV
Prawo prasy do danych............................................................................................... 86
1. Źródła prawa................................................................................................................. 86
2. Prawo do danych w Konstytucji RP.................................................................... 86
3. Pojęcie danych publicznej......................................................................................89
4. Zakres podmiotowy prawa do informacji.................................................................95
5. Zakres prawa do danych publicznej.....................................................................97
5.1. Prawo do uzyskania danych publicznej.......................................................97
5.2. Prawo wglądu do dokumentów urzędowych................................................. 100
5.3. Dostęp do posiedzeń organów władzy publicznej..........................................101
6. Podmioty zobowiązane do udostępniania danych publicznej.......................102
7. Sposoby udostępniania danych publicznych.....................................................104
7.1. Ogłaszanie danych publicznych w Biuletynie
danych Publicznej.........................................................................................106
7.2. Jawność posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej......................108
7.3. Umieszczanie informacji publicznych w centralnym repozytorium
informacji publicznych.......................................................................................109
7.4. Inne sposoby udostępniania informacji publicznej.......................................110
8. Udostępnianie danych publicznej na wniosek..................................................111
8.1. Rozstrzygnięcia organów administracji publicznej.......................................1157 Spis treści
8.1.1. Udostępnienie danych publicznej – decyzja administracyjna
czy czynność materialno-technologiczna....................................................115
8.1.2. Decyzja o odmowie udostępnienia informacji publicznej.................117
8.1.3. Decyzja o umorzeniu innowacyjnania o udostępnienie informacji
publicznej..................................................................................................117
8.2. Środki prawne przysługujące w razie odmowy udostępnienia
danych publicznej..........................................................................................119
9. Ćwiczenia.....................................................................................................................121
10. Literatura..................................................................................................................... 122
11. Wybrane orzecznictwo sądowe................................................................................ 124
Rozdział V
Ograniczenia dostępu prasy do danych publicznej............................................ 126
1. Źródła prawa............................................................................................................... 126
2. Ograniczenie prawa do informacji w świetle Konstytucji RP............................. 126
3. Ograniczenie prawa do danych w ustawie o dostępie do informacji
publicznej.....................................................................................................................127
3.1. Ochrona danych niejawnych...................................................................... 128
3.2. Ochrona tajemnicy ustawowo bronionej.......................................................132
3.3. Ochrona prywatności osoby fizycznej.............................................................133
3.4. Ochrona tajemnicy przedsiębiorcy...................................................................136
4. Ograniczenia prawa do informacji w prawie prasowym......................................138
5. Ćwiczenia.....................................................................................................................142
6. Literatura......................................................................................................................142
7. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................143
Rozdział VI
Działalność prasy a ochrona informacji osobowych.......................................................145
1. Źródła prawa................................................................................................................145
2. Pojęcie informacji osobowych........................................................................................146
2.1. Przedmiot i podmiot prawa do ochrony danych osobowych.......................147
2.2. Szczególne kategorie danych osobowych....................................................... 150
3. Prawo do ochrony informacji osobowych a prawo do prywatności.........................152
3.1. Gwarancje konstytucyjne prawa do ochrony informacji osobowych...............153
3.2. Gwarancje ustawowe prawa do ochrony informacji osobowych.......................155
4. Ograniczenia używania ustawy o ochronie danych osobowych
do działalności prasy..................................................................................................155
4.1. Klauzula prasowa............................................................................................... 156
4.2. Zakres przedmiotowy i podmiotowy wyjątku dziennikarskiego................157
5. Prawo do ochrony informacji osobowych osób pełniących funkcje publiczne......161
6. Ćwiczenia.....................................................................................................................162
7. Literatura......................................................................................................................163
8. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................1648 Spis treści
Rozdział VII
Podstawowe obowiązki dziennikarzy...........................................................................166
1. Źródła prawa................................................................................................................166
2. Obowiązki dziennikarzy............................................................................................166
3. Obowiązek publikowania prawdziwych informacji..............................................167
4. Obowiązek służby społeczeństwu i państwu..........................................................171
5. Obowiązek nowoczesnania zgodnie z etyką zawodową..........................................173
6. Obowiązek działania zgodnie z zasadami współżycia społecznego...................176
7. Obowiązek szczególnej skrupulatności dziennikarza.................................................178
7.1. Szczególna skrupulatność na etapie zbierania materiałów prasowych.............180
7.2. Szczególna precyzyjność na etapie użycia
tworzyw prasowych........................................................................................183
8. Obowiązek rzetelności dziennikarskiej...................................................................186
9. Obowiązek ochrony dóbr osobistych.......................................................................189
10. Obowiązek dbałości o poprawność języka..............................................................192
11. Obowiązki wynikające z działalności reklamowej................................................194
11.1. Reklamy i ogłoszenia.........................................................................................196
11.2.Odmowa opublikowania reklamy i ogłoszenia............................................. 199
12. Obowiązek autoryzacji dosłownie cytowanej wypowiedzi................................. 200
13. Ćwiczenia.................................................................................................................... 204
14. Literatura..................................................................................................................... 205
15. Wybrane orzecznictwo sądowe................................................................................ 207
Rozdział VIII
Obowiązek zachowania tajemnicy dziennikarskiej................................................. 209
1. Źródła prawa............................................................................................................... 209
2. Pojęcie tajemnicy dziennikarskiej........................................................................... 209
3. Treść tajemnicy dziennikarskiej...............................................................................214
3.1. Zakres przedmiotowy tajemnicy dziennikarskiej..........................................214
3.2. Zakres podmiotowy tajemnicy dziennikarskiej.............................................215
4. Zwolnienie z obowiązku zachowania tajemnicy dziennikarskiej.......................217
5. Ochrona źródeł danych....................................................................................... 224
6. Ćwiczenia.................................................................................................................... 226
7. Literatura..................................................................................................................... 226
8. Wybrane orzecznictwo sądowe................................................................................ 227
Rozdział IX
Naruszenie dóbr osobistych osób publicznych poprzez media.
Mowa nienawiści.............................................................................................................. 229
1. Źródła prawa............................................................................................................... 229
2. Pojęcie dóbr osobistych............................................................................................. 229
3. Dobra osobiste w głównej mierze naruszane przez prasę.................................................232
4. Cześć (godność i korzystne imię)....................................................................................2339 Spis treści
4.1. Naruszenie korzystnego imienia w działalności dziennikarskiej...................... 234
4.2. Naruszenie godności osobistej w działalności dziennikarskiej.................. 236
5. Prywatność................................................................................................................. 238
5.1. Pojęcie prawa do prywatności.......................................................................... 238
5.2. Naruszenie prawa do prywatności w działalności dziennikarskiej........... 241
5.3. Dopuszczalność ujawnienia danych z życia prywatnego osób
prowadzących działalność publiczną.............................................................. 243
6. Wizerunek................................................................................................................... 246
6.1. Rozpowszechnianie wizerunku osób powszechnie znanych...................... 247
6.2. Wizerunek jako obszerniejszej całości.......................................................252
7. Prawnokarna ochrona czci........................................................................................253
7.1. Zniesławienie.......................................................................................................255
7.2. Znieważenie.........................................................................................................257
8. Ochrona dóbr osobistych polityków w kampaniach wyborczych.......................259
9. Mowa nienawiści.........................................................................................................261
9.1. Mowa nienawiści w aktach prawa międzynarodowego............................... 265
9.2. Mowa nienawiści w orzecznictwie Europejskiego Trybunału
Praw Człowieka.................................................................................................. 266
9.3. Mowa nienawiści w orzecznictwie sądów polskich...................................... 269
10. Ćwiczenia.....................................................................................................................270
11. Literatura......................................................................................................................271
12. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................275
Rozdział X
Sprawozdawczość sądowa a ochrona danych osobowych i wizerunku
uczestników postępowań sądowych..............................................................................279
1. Źródła prawa................................................................................................................279
2. Dziennikarstwo śledcze.............................................................................................279
2.1. Dziennikarstwo śledcze a obowiązek zawiadomienia o przestępstwie.......279
2.2. „Dziennikarskie gromadzenie dowodów” a progresywnanie karne.............. 280
2.3. Prowokacja dziennikarska................................................................................ 280
3. Dostęp dziennikarzy do akt sprawy........................................................................ 283
3.1. Nowoczesnanie przygotowawcze........................................................................ 283
3.2. Postępowanie karne........................................................................................... 285
3.3. Nowoczesnanie cywilne....................................................................................... 286
4. Utrwalanie poprzez media przebiegu rozpraw sądowych....................................... 287
5. Ujawnianie wizerunku i innych danych osobowych oskarżonego
i innych osób uczestniczących w procesie sądowym..................................... 290
5.1. Ujawnianie wizerunku i innych informacji osobowych
osób wykonujących działalność publiczną......................................................293
5.2. Uchylenie zakazu publikowania wizerunku i innych
informacji osobowych............................................................................................. 29410 Spis treści
6. Wypowiadanie opinii w mediach co do rozstrzygnięć sądowych
(przedsądy)................................................................................................................. 297
7. Ćwiczenia.....................................................................................................................301
8. Literatura..................................................................................................................... 302
9. Wybrane orzecznictwo sądowe................................................................................ 304
Rozdział XI
Granice dozwolonej krytyki prasowej działalności osób pełniących
funkcje publiczne............................................................................................................. 306
1. Źródła prawa............................................................................................................... 306
2. Pojęcie i źródła unormowania krytyki prasowej.................................................. 306
3. Przedmiot krytyki prasowej..................................................................................... 309
4. Rodzaje krytyki prasowej..........................................................................................310
4.1. Krytyka naukowa................................................................................................313
4.2. Krytyka społeczno-polityczna..........................................................................314
4.3. Krytyka artystyczna............................................................................................316
5. Struktura wypowiedzi krytycznej............................................................................317
6. Kryteria legalności wypowiedzi krytycznej...........................................................319
6.1. Wypowiedź krytyczna w sferze faktów...........................................................319
6.2. Wypowiedź krytyczna w sferze ocen.............................................................. 322
7. Granice dozwolonej krytyki prasowej w orzecznictwie
Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.............................................................327
7.1. Rozszerzone granice krytyki prasowej ze względu na podmiot
prawa do krytyki................................................................................................ 328
7.2. Zwiększone granice krytyki prasowej ze względu na przedmiot
prawa do krytyki.................................................................................................330
8. Granice dozwolonej krytyki prasowej działalności osób pełniących
funkcje publiczne w świetle polskiej doktryny i judykatury................................332
9. Prawo prasy do satyry i karykatury a ochrona dobrego imienia
osób publicznych.........................................................................................................338
9.1. Satyra.....................................................................................................................338
9.2. Karykatura.......................................................................................................... 341
10. Ćwiczenia..................................................................................................................... 343
11. Literatura..................................................................................................................... 344
12. Wybrane orzecznictwo sądowe................................................................................ 346
Rozdział XII
Sprostowanie prasowe..................................................................................................... 348
1. Źródła prawa............................................................................................................... 348
2. Modele sprostowań.................................................................................................... 348
3. Pojęcie i istota sprostowania..................................................................................... 350
4. Oczekiwania formalne sprostowania..............................................................................355
5. Termin i forma opublikowania sprostowania........................................................35811 Spis treści
6. Odmowa publikacji sprostowania............................................................................359
7. Dochodzenie roszczeń o opublikowanie sprostowania....................................... 364
8. Ćwiczenia.................................................................................................................... 369
9. Literatura......................................................................................................................370
10. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................371
Rozdział XIII
Odpowiedzialność cywilna i karna prasy....................................................................374
1. Źródła prawa................................................................................................................374
2. Odpowiedzialność cywilna.......................................................................................374
2.1. Roszczenia niemajątkowe..................................................................................374
2.2. Roszczenia majątkowe........................................................................................379
3. Krąg osób odpowiedzialnych za treść tworzyw prasowych............................ 382
4. Nowoczesnanie cywilne w sprawach prasowych..................................................... 387
5. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność mediów......................................... 390
5.1. Działanie w ramach porządku prawnego....................................................... 390
5.2. Zgoda uprawnionego..........................................................................................391
5.3. Działanie w interesie publicznym.....................................................................393
6. Przestępstwa prasowe................................................................................................ 396
6.1. Przestępstwa prasowe właściwe....................................................................... 397
6.1.1. Przestępstwa przeciwko warunkom wydawania
dziennika lub czasopisma...................................................................... 398
6.1.2. Przestępstwa naruszające obowiązek albo zakaz publikacji
określonych tworzyw prasowych albo zakaz ujawniania
określonych informacji........................................................................... 398
6.1.3. Rozpowszechnianie materiału prasowego objętego
przepadkiem albo prasy zabezpieczonej jako dowód rzeczowy.........401
6.2. Przestępstwa prasowe niewłaściwe.................................................................. 402
6.3. Przestępstwa przeciwko wolności prasy......................................................... 403
6.4. Odpowiedzialność za nieumyślne dopuszczenie do opublikowania
materiału prasowego zawierającego znamiona przestępstwa
z art. 37a pr. Pras................................................................................................ 404
7. Sankcje karne.............................................................................................................. 405
8. Właściwość sądu w sprawach karnych................................................................... 406
9. Wykroczenie prasowe................................................................................................410
10. Ćwiczenia.....................................................................................................................410
11. Literatura......................................................................................................................411
12. Wybrane orzecznictwo sądowe.................................................................................412
Ustawa z 26.01.1984 r. – Prawo prasowe......................................................................415
Załącznik nr 1. Kodeks Etyki Dziennikarskiej Stowarzyszenia
Dziennikarzy Polskich.........................................................................43112
Załącznik nr 2. Dziennikarski Kodeks Obyczajowy
(Kodeks Etyki Dziennikarzy)............................................................ 434
Załącznik nr 3. Karta etyczna mediów........................................................................ 437
Załącznik nr 4. Dziennikarski Kodeks Obyczajowy.................................................. 439
Skorowidz rzeczowy........................................................................................................ 443