Niepodległe kobiety a dyskurs narodowy (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie)

Teksty zamieszczone w tomie „Niepodległe. Kobiety a dyskurs narodowy" naświetlają patriarchalne struktury zachodniej kultury, które dla wielu, na dodatek wielu kobiet, wydają się naturalne i transparentne.

Publikacja w wydaniu papierowym towarzyszyła wystawie „Niepodległe. Kobiety a dyskurs narodowy" w Muzeum Sztuki innowacyjnej w Warszawie (26 października 2018 - 3 lutego 2019), od 2021 roku jest dostępna jeszcze w formie elektronicznej.

Autorki i autorzy tekstów pokazują jednak, że patriarchalny system daleki jest naturalności, a jego celem jest podtrzymanie bardzo mocnej wizji świata – świata, którego jedynymi beneficjentami są mężczyźni.

W swym eseju „Feministyczne archiwum – słaby opór, deheroizacja i codzienność w działaniu" Ewa Majewska skupia się na kwestii queerowych i feministycznych archiwów jako repozytorium wywrotowej wiedzy i zmiany, którego największą wartością jest bezustanne kwestionowanie samego siebie.

Claudia Snochowska-Gonzalez, przyglądając się metaforyce prawicowych myślicieli niepodległości, zwraca uwagę na inherentny biologizm zawarty w myśli twórców Narodowej Demokracji. Weronika Grzebalska w swoim przełamującym stereotypy tekście przygląda się współczesnemu militaryzmowi i miejscu, jakie kobiety zajmują w prawicowych ruchach militarnych przechwytujących ideę lewicowej emancypacji.

Cały problem ze współczesnym militaryzmem dziś, twierdzi badaczka, polega na zrównaniu go z projektem tożsamościowym, a nie obywatelskim, jakim był u swych początków pod koniec XIX wieku. Dorota Sajewska przygląda się funkcjonowaniu pojęcia Czarności, dowodząc, że ta pomijana dotąd kategoria może okazać się wyjątkowo twórczym aspektem badania także powojennej historii Polski, szczególne ze współczesnej perspektywy konfliktu migracyjnego i masowej ucieczki ludzi z Bliskiego Wschodu i Afryki.

Lena Magnone w brawurowy sposób naświetla psychoanalityczną myśl Zygmunta Freuda, jako jeszcze jeden z obszarów, który wymaga postkolonialnej refleksji. Badaczka demonstruje, jak kobiety i „dzicy" w spójny sposób łączyli się w głowie idealnego psychoanalityka, wskazując, iż był on nieodrodnym dzieckiem epoki kolonialnej, a system przez niego wytwarzany pomijał doświadczenie kobiet i osób z innych aniżeli europejska etniczności.

Moses Serubiri i Maryam Kazeem przywołują pamięć nagich protestów – jedynej publicznej i elitarnie damskiej formy protestu w wielu krajach Afryki, wskazując na kolonialne odczytania tej formy oporu.

„Aborcyjny ruch oporu" Agaty Araszkiewicz to przypomnienie opublikowanego na początku lat 2000 tekstu dotyczącego związków między ciągle obecnym w Polsce narodowym mitem romantycznym a kwestiami biopolityki i reprodukcyjnych praw kobiet.

Teksty te zostały pomyślane nie tyle jako tezy ilustrujące wystawę, co raczej uzupełnienie, poszerzające kontekst pokazywanych prac artystów o kwestie, które mogą okazać się inspirujące do dalszych własnych poszukiwań i dyskusji.

(fragment tekstu Magdy Lipskiej „Niepodległe, czyli o archeologii nierówności")