Bohaterem powieści jest Paweł Iwanowicz Cziczikow, który zajeżdża ze swym stangretem Selifanem i lokajem Pietrkiem do miasta gubernialnego N., gdzieś na rosyjskiej prowincji. Cziczikowa poznajemy powoli. Wydaje się on człowiekiem porządnym, zadbanym i grzecznym. Nie jest zbyt bogaty, lecz też i nie jest biedny, „ani tłusty, ani chudy” – jest dosyć bezbarwny. Przyjeżdża do miasta N. W mocnym celu: zakupu martwych dusz rewizyjnych, tj. Chłopów pańszczyźnianych, którzy umarli od czasu ostatniego spisu rewizyjnego, a za których właściciele ziemscy muszą wciąż płacić podatki. Cziczikow zapoznaje się najpierw z ważnymi osobistościami miasta. Robi to nad wyraz zręcznie, wzbudza ogólną sympatię i zainteresowanie. Podróżując z Cziczikowem, poznajemy przeróżne charaktery ludzkie, przede wszystkim nudne czy wręcz odrażające. Atmosfera narasta. W mieście zaczynają krążyć plotki na temat planów porwania córki gubernatora poprzez Cziczikowa. Dopiero pod koniec lektury Gogol oznajmia czytelnika o tym, kim tak naprawdę jest jego główny bohater i po co mu martwe dusze... (za Wikipedią).