Latarnia czarnoksięska – powieść społeczno-obyczajowa Józefa Ignacego Kraszewskiego, napisana w tzw. Wołyńskim okresie jego życia. Powieść jest dwuczęściowa i mieści linię pierwszą, której akcja toczy się na Wołyniu oraz serię drugą, której akcja toczy się w Warszawie. Bohaterem obydwu części jest Stanisław, w kolekcji pierwszej młody człowiek, który przyjeżdża z zagranicy do wuja na Wołyń, a w linii drugiej - żonaty, stateczny człowiek, który z nudów opuszcza dom na Wołyniu i wyjeżdża do Warszawy. Motyw podróży bohtera po obcej dla niego okolicy zaczerpnął pisarz z powieści osiemnastowiecznej (Tom Jones Fieldinga, Przypadki Idziego Blasa Lesage'a, Podróż sentymentalna Sterne'a). Postać interesującego nowych wrażeń przybysza z innego środowiska, który podróżuje po nowej dla siebie okolicy, jest pretekstem do odmalowania obrazu stosunków społecznych i różnych środowisk oraz sportretowania całej galerii postaci i typów. (http://pl.wikipedia.org/wiki/Latarnia_czarnoksięska_(powieść)