Osobowościowe uwarunkowania preferencji muzycznych w zależności od wieku (Impuls)

Łacińska sentencja „De gustibus (et coloribus) non est disputandum", której źródło jest nieznane (prawdopodobnie była przeciętniewieczną formułą scholastyczną), w wolnym tłumaczeniu mówi, iż gust nie podlega dyskusji albo szerzej, że o gustach się nie rozmawia, a dyskusje dotyczące osobistych gustów prowadzą do niczego.

Mimo tego, od zawsze trwały polemiki i rozważania dotyczące gustów, które nie ominęły także świata psychologii muzyki. Współczesny człowiek zanurzony jest w morzu muzyki jak nigdy dotąd w historii. Wszechobecność muzyki i wielość gatunków i stylów muzycznych, z jakimi się spotykamy na co dzień daje szansę, co więcej, zmusza do dokonywania wyborów.

Jak zatem słuchacz odróżnia pojęcia „lubię" i „nie lubię" w kontekście muzyki? Co stanowi tą wielce indywidualną miarę przykładaną do twórców i ich dzieł? Na jakiej zasadzie słuchacze wybierają, mając przed sobą nieskończoną liczbę alternatyw muzycznych?Przywołana wcześniej formuła zawierała myśl, iż nie przypadkowe parametry rzeczy, lecz ich istota jest przedmiotem filozofii.

Pytając o mechanizm wyjaśniający, dlaczego słuchamy, tego, czego słuchamy stajemy przed wyłaniającą się kwestią samej przyczyny, czyli w tym przypadku, problemem preferencji muzycznych. Prezentowana książka jest oparte na założeniu, że osobowość manifestuje się w wyborach muzycznych człowieka, a preferencje muzyczne znajdują swoje źródło w strukturze osobowości.

Tym samym prezentowana książka daje możliwość obcowania ze starymi pytaniami, ale także, co najważniejsze, nowymi odpowiedziami. Celem pracy była próba opisania preferencji muzycznych w kontekście wskazanych poprzez R.

B. Cattella cech osobowości, wyjaśnienie związku pomiędzy preferencjami a cechami osobowości, zbadanie siły tej relacji w trzech grupach wiekowych, a także próba zbudowania modeli, które pomogą przewidywać preferencje muzyczne u osób znamionujących się określonymi rozmiarami osobowości.

Do pomiaru zmiennych niezależnych wykorzystany został kwestionariusz osobowościowy Cattella (The 16 Personality Factors Test) w autoryzowanym opracowaniu polskim Kucharskiego (2004). Natomiast do pomiaru zmiennych zależnych posłużył adaptowany do potrzeb badania niedługi Test Preferencji Muzycznych (Short Test of Music Preferences - STOMP) Goslinga i Rentfrowa (2003) i Test Prób Muzycznych własnego autorstwa.Przyjęte w badaniach założenie o osobowościowych uwarunkowaniach preferencji muzycznych okazało się adekwatne.

Preferencje muzyczne, oprócz szeroko opisanych w książce uwarunkowań biologicznych, kulturowych, rodzinnych i edukacyjnych, znajdują także swoje uzasadnienie w względnie stałych właściwościach funkcjonowania psychicznego jednostki.

Przedstawione w książce wyniki wskazują równocześnie na bardzo atrakcyjny mechanizm, ukazujący, iż założony przez Cattella addytywny charakter cech osobowości warunkuje preferencje względem wyszczególnionych w badaniu czterech czynników muzycznych.

Prawdopodobnie to właśnie te uwarunkowania; wewnętrzne i jednostkowe, przesądzają o takich, a nie innych wyborach muzycznych człowieka. Zarazem optymalna okazała się także hipoteza o znaczeniu wieku w kształtowaniu relacji między cechami osobowości wyróznionymi poprzez Cattella a preferencjami muzycznymi.

Zróżnicowanie siły związku między preferencjami muzycznymi a warunkującymi je czynnikami osobowości, wskazuje na silną manifestację cech osobowościowych w wyborach muzycznych osób z najstarszej grupy wiekowej.

Można przyjąć istnienie trzech mechanizmów, wyjaśniających dlaczego istnieje silna relacja między cechami osobowości a preferencjami muzycznymi. Po pierwsze, słuchacze szukają takiej muzyki, a co z tego wynika, takich gatunków muzycznych, które dają im szeroko pojętą przyjemność; od zwykłej przyjemności estetycznej, wywoływanej określonymi elementami kombinacji muzycznej, do przyjemności związanej z wyższymi procesami kognitywnymi.

Po drugie, preferencje muzyczne mogą ujawniać pewne dane o osobowości słuchacza, albowiem muzyka pozwala utrzymać albo osiągnąć określony poziom pobudzenia organizmu. Trzeci mechanizm tłumaczący powyższą relację, można zrozumieć poprzez fakt, iż muzyka pozwala na wykreowanie określonej, czy także utrzymanie jednolitej wizji własnej tożsamości.

Książka składa się z dziesięciu rozdziałów, w tym trzech o charakterze teoretycznym, stanowiących przegląd literatury przedmiotu, jeden (IV) dotyczy metodologii badań własnych, a pięć rozdziałów poświęconych jest analizie wyników badań własnych (V – IX ).

W teoretycznej części pracy wyszczególniono rozdziały poświęcone kolejno:a) roli preferencji muzycznych w życiu współczesnego człowieka i złożoności badań nad tym zagadnieniem,b) poza osobowościowym (biologicznym, rodzinnym, kulturowym, edukacyjnym) uwarunkowaniom preferencji muzycznychc) osobowościowym uwarunkowaniom preferencji.Ostatni rozdział, dziesiąty, mieści dyskusję wyników i wnioski końcowe.