Pamiętnik commonitorium (Armoryka)

Św. Wincenty z Lerynu: Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszelkich kacerzy to dzieło, którego napisanie sam autor sam tak uzasadnił: "Według słów i upomnienia Pisma: "Pytaj ojców twoich i oznajmią tobie, starszych twoich i powiedzą ci" - i: "Nakłoń ucha twego a słuchaj słów mądrych", i jeszcze: "Synu mój, nie zapominaj mów tych, a słów moich niech strzeże serce twoje", zda mi się, najmniejszemu ze sług Bożych, pielgrzymowi, że przy Boskiej pomocy pożyteczną rzeczą będzie, jeśli spiszę to, co przejąłem wiernie od świętych Ojców, - co najmniej nieodzowną dla własnej słabości umysłu, gdyż mieć będę pod ręką środek zaradzenia nieudolnej mej pamięci poprzez ustawiczne czytanie. Do tej roboty namawia mnie nie tylko pożytek takiej pracy, ale i uwaga na czas. Czas dlatego, że jak on wszystkie rzeczy ludzkie z sobą wznosi, tak my też wzajem z niego wynieść winniśmy cokolwiek zasługującego na żywot wieczny, zwłaszcza gdy i straszliwe jakieś oczekiwanie zbliżającego się sądu Bożego wymaga gruntowniejszego poznawania religii, i nowych kacerzy przewrotność nakazuje mnóstwo starania i baczności. W Imię Boże do pracy przystępuję, bym podania przodków u siebie przechowane opisał raczej z wiernością sprawozdawcy, niżeli zarozumiałością autora, z zachowaniem tego w pisaniu prawidła, iż bynajmniej nie wszystko, lecz wyłącznie rzeczy konieczne zamieszczę, ani ładnym i wyszukanym stylem, lecz w nieskomplikowanej i zwykłej mowie, wielu rzeczy dotykając raczej niżeli wykładając takowe.