Wczesnośredniowieczne mosty przy ostrowie lednickim (Universitas)

Niniejsza publikacja stanowi prezentację wyników badań archeologicznych prowadzonych w ostatnich kilkudziesięciu latach na reliktach mostu tzw. „poznańskiego”, tj. Mostu łączącego gród na Ostrowie Lednickim z dawnym traktem lądowym w kierunku Poznania. Badania te prowadzone przez Zakład Archeologii Podwodnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, oparte były w pełni na eksploracji podwodnej jego reliktów, stawiając ten obiekt wśród najlepiej do tej pory przebadanych podwodnych stanowisk archeologicznych, równocześnie na śródlądziu polskim jak i europejskim. W trakcie eksploracji podwodnej odkryto tysiące zabytków wczesnośredniowiecznej kultury materialnej, odnoszących się do do najróżniejszych dziedzin życia mieszkańców grodu. Wśród zabytków na szczególną uwagę zasługuje specyficzna linia militariów – przeszło 250 egzemplarzy - największa jak dotąd na terenie państw dawnej Słowiańszczyzny. W monografii, składającej się z 22 opracowań, obok ogólnej prezentacji metod eksploracji i dokumentacji podwodnej i charakterystyki pozyskanych źródeł – zarówno części konstrukcyjnych mostu jak i tworzyw ruchomych - zaprezentowano dodatkowo rekonstrukcję mostu. Przy analizie chronologiczno-przestrzennej reliktów mostu, zachowanych przeważnie w postaci struktur palowych, wykorzystano jeszcze wyniki badań dendrochronologicznych. Most ten (obok sąsiedniego mostu tzw. „gnieźnieńskiego”) jeden z największych mostów drewnianych w ówczesnej Europie, stanowi przejaw samodzielnej myśli technologicznej Słowian z przełomu X i XI wieku. Odkryta budowa nie ma bowiem żadnych analogii w ówczesnych krajach pozasłowiańskich. Największy blok opracowania stanowi kilka artykułów poświęconych omówieniu rozmaitych kategorii uzbrojenia i oporządzenia jeździeckiego, w tym wielu specyficznych obiektów o zasięgu europejskim. Następne artykuły są szeroką prezentacją zabytków ówczesnej kultury materialnej, opartą o liczne analogie z sąsiednich krajów. Ostatnie poświęcone są szczątkom antropologicznym, zwierzęcym szczątkom kostnym wraz z charakterystyką pożywienia mięsnego mieszkańców Ostrowa Lednickiego,, a także badaniom podwodnych warstw kulturowych i problematyce konserwatorskiej wydobytego spod wody materiału zabytkowego. Mosty, jak rzadko które wytwory ludzkie, odzwierciedlają życie człowieka i jego kulturę, skupiając w swoim obrębie historię w całej różnorodności wydarzeń dnia codziennego. Nabiera to szczególnej wymowy wobec faktu, że na wyspie Ostrowa Lednickiego zlokalizowany był jeden z czołowych ośrodków politycznych, kulturowych i religijnych państwa pierwszych Piastów z czasów panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego i (być może) odbytej na nim bitwy z wojami księcia czeskiego Brzetysława I w 1038 (1039) roku.