Kobieta epoki wiktoriańskiej tożsamość, ciało i medykalizacja (Impuls)

Autorka jako pierwsza z polskich badaczek dziejów nowożytnych, bazując na źródłach anglojęzycznych, odważyła się zmierzyć z skomplikowaną i dotąd w nikłym stopniu rozpoznaną w polskiej historiografii problematyką. [...] Mogę z satysfakcją stwierdzić, iż [...] uczyniła to wyśmienicie. Opiniowana praca stanowi, zgodnie z zasadami badań historycznych, zarówno opis, jak i wyjaśnienie, a głównie samodzielną, oryginalną interpretację problemu tożsamości i cielesności kobiet w wiktoriańskiej Anglii, ale - jak z badań wynika - nie tylko. Jako podstawę źródłową prezentowanych ustaleń Autorka wykorzystała anglojęzyczne teksty pisane: literaturę piękną, filozoficzną, moralizatorską, poradniki lekarskie, higieniczne, korzystnego wychowania, publicystykę oraz ikonografię. Są to źródła nie tylko o bogatej zawartości merytorycznej, ale też przeróżne. [...] Autorka luźno się nimi posługuje, wychodząc poza opisy na rzecz wyjaśnień i interpretacji. To także świadczy o umiejętnościach stricte naukowych badaczki. [...] Opiniowana praca jest wręcz genialnie osadzona w anglojęzycznej literaturze przedmiotu, co w polskiej historiografii, zajętej na ogół rodzimymi dziejami, nie jest zjawiskiem częstym. Między innymi dlatego książka Agnieszki Gromkowskiej-Melosik będzie w naszej historiografii dziełem wyjątkowym i inspirującym. Z recenzji prof. Zw. Dr. Hab. Krzysztofa Jakubiaka Książka składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy z nich, którego tytuł nawiązuje do obrazu Une leçon clinique a la Salpetriere, pokazuje związki między społecznymi kompozycjami kobiecości w epoce wiktoriańskiej a medycyną tego okresu. Rozdział drugi poświęcony jest represjonującej roli ideologii i praktyki macierzyństwa, trzeci - jednakowo represywnym i prowadzącym do podporządkowania kobiet wiktoriańskich - dominującym konstrukcjom ciała i seksualności damskiej. Druga część tytułu rozdziału czwartego prawidłowo odzwierciedla jego treść - "determinizm biologiczny i intelektualne poddaństwo pań". Z kolei w piątym rozdziale przedstawiam histerię i chlorosis - formy konstruowania patologicznej, "chorobowej" kobiecości w tym okresie. W rozdziale szóstym podejmuję krótką próbę analizy źródeł historycznych i uogólnienia wnios­ków płynących z narracji przeprowadzonych w poszczególnych rozdziałach... Prezentowana książka stanowi zbiór tekstów poświęconych wybranym dyskursom kobiecości w epoce wiktoriańskiej. Wyłaniający się z nich wizerunek kobiety nie pretenduje do miana całościowego czy nawet wielokontekstowego. Jestem świadoma, iż epoka wiktoriańska - wyszczególniona oficjalnie przez daty narodzin i śmierci królowej Wiktorii (1837-1901) - była wewnętrznie zróżnicowana równocześnie w aspekcie czasowym, jak i przestrzenno-geograficznym. Dyskursy kobiecości zmieniały się przez dekady XIX wieku, choć - od razu wyrażę swoje przekonanie - w nad wyraz niewielkim stopniu na płaszczyźnie społeczno-kulturowych relacji między kobietami i mężczyznami. W pewnym, lecz także nieznacznym zakresie można ponadto obserwować odmienności w zależności od tego, czy bierze się pod uwagę Anglię, czy Stany Zjednoczone (względnie - co niekiedy czynię w swych tekstach - Australię lub nawet Francję, z tym jej historycznym odpowiednikiem epoki wiktoriańskiej, jakim była La Belle Époque). (Nie)akceptowane wersje i rodzaje kobiecości różniły się natomiast bezspornie w odniesieniu do różnorodnych klas czy warstw społecznych, a pozostawały relatywnie zrównoważone w sytuacji pań z wyższych klas społecznych, które są obiektem mojego zainteresowania w tej książce. Jestem więc całkowicie świadoma, iż obraz, który wyłania się z moich narracji, jest z pewnością przynajmniej do pewnego stopnia jednostronny - równocześnie w kontekście doboru analizowanych problemów, jak i grupy społecznej, która była przedmiotem mojego zainteresowania. Nie miałam jednak aspiracji do pokazania całości obrazu...