Stali pełnomocnicy (mężowie zaufania) w przemyśle II Rzeczypospolitej na przykładzie województwa kieleckiego (1927-1939)

Książka składa się z czterech rozdziałów, poprzedzonych wstępem i podsumowanych zakończeniem. Rozdział wprowadzający dotyczy przemysłu woj. Kieleckiego w okresie międzywojennym. W drugim rozdziale przedstawiono genezę i podstawy prawne instytucji stałych pełnomocników, natomiast w rozdziale trzecim prześledzono sposób powoływania mężów zaufania w przemyśle i pojawiające się w związku z tym problemy.

W ostatnim rozdziale przedstawiono sposób działania pełnomocników. Do tekstu dołączono dwa aneksy (Weryfikacja mężów zaufania poprzez funkcjonariuszy policji w 1930 r. W woj. Kieleckim, a także Zakłady przemysłowe wytypowane przez Wydział Przemysłowy Urzędu Wojewódzkiego Śląskiego w Katowicach do wyznaczenia kandydatów na mężów zaufania w październiku i listopadzie 1930 r.), bibliografię, spis tabel i indeks osobowy.

Najważniejsze źródła dotyczące mężów zaufania w przemyśle pochodzą z Archiwum Państwowego w Kielcach i dotyczą województwa kieleckiego, lecz autorka wykorzystała dodatkowo informacje z woj. Śląskiego i poznańskiego oraz z archiwów centralnych w Warszawie (Archiwum Akt Nowych) i Rembertowie (Centralne Archiwum Wojskowe).

Stali pełnomocnicy (mężowie zaufania) to osoby pracujące w przemyśle i zajmujące w przedsiębiorstwach ważne stanowiska (właściciele zakładów przemysłowych, członkowie rad nadzorczych, dyrektorzy, kierownicy kluczowych działów).

Powołano ich na terenie całego kraju w wytypowanych zakładach. Ich kandydatury zostały zaproponowane przez zakłady, w których pracowali, zweryfikowane przez miejscową Policję Państwową i zaaprobowane poprzez trafny urząd wojewódzki.

Powołani zostali po raz pierwszy w 1930 r., a ich działalność przerwał wybuch II wojny światowej. Mężowie zaufania wykonywali nieodpłatnie prace zlecone przez urzędników wydziałów przemysłowych i bezpieczeństwa publicznego działających przy urzędach wojewódzkich.

Obowiązywała ich ścisła tajemnica. Do zadań mężów zaufania zaliczymy: zbieranie danych na temat funkcjonowania zakładów przemysłowych, a także ustalenie ich możliwości produkcyjnych i potrzeb na wypadek wojny (wypełnianie coroczne metryk zakładów i określanie zmian, jakie zaszły w nich w ciągu ostatniego roku), zbieranie dodatkowych danych na temat pracowników zatrudnionych w przemyśle, wyodrębnionie pracowników ważnych dla funkcjonowania zakładów, którzy mieli być zwolnieni z czynnej służby wojskowej w razie mobilizacji (reklamacja), informowanie o wypadkach posiadających miejsce w zakładach i sytuacjach nietypowych, a także inne nieduże prace w zależności od potrzeb (np.

zwrócenie pracownikom uwagi, żeby nie wykonywali fotografii i szkiców zakładu, czy sprawdzenie aktualności książeczek wojskowych). Pomysł powołania mężów zaufania w przemyśle powstał w środowisku, które objęło władzę w II Rzeczypospolitej po 1926 r.