Wykorzystanie analizy charakterystyk wydzielania ciepła do oceny stanu technicznego aparatury wtryskowej silnika okrętowego

Rozprawa dotyczy rozwiązania problemu diagnostyki układów wtryskowych tłokowych silników okrętowych o zapłonie automatycznym z użyciem charakterystyk wydzielania ciepła, wyznaczanych na podstawie przebiegów ciśnień mierzonych na zaworach indykatorowych. Silniki tłokowe stanowią w większości (ponad 80%) napęd główny oraz napęd zespołów prądotwórczych statków. Silniki wolno- i średnioobrotowe są wyposażane w zawory indykatorowe. W celu umiejscowienia problemu scharakteryzowano tradycyjne układy zasilania silników paliwami płynnymi, w których stosowane są typowo pompy wtryskowe z pokrętnymi tłokami. Scharakteryzowano również, użytkowane coraz częściej, układy wtryskowe rodzaju common rail sterowane elektronicznie. W celu wyłonienia uszkodzeń do badań diagnostycznych scharakteryzowano zagadnienie eksploatacji układów wtryskowych, charakterystyczne ich uszkodzenia, a także wpływ na osiągi silników. Szacuje się, że uszkodzenia układów wtryskowych stanowią około 50% wszystkich uszkodzeń silników okrętowych; do typowych należą: utrata drożności (zakoksowanie) otworów wtryskowych rozpylacza, spadek napięcia sprężyny wtryskiwacza, nieszczelność iglicy wtryskiwacza, rozszczelnienie układu (wyciek paliwa), zużycie par starannych, zużycie otworów wtryskowych, zawieszenie iglicy, zawieszenie nurnika pompy. Do badań wytypowano następujące uszkodzenia: zakoksowanie otworów wtryskowych, zużycie otworów wtryskowych, spadek ciśnienia otwarcia wtryskiwacza, nieszczelność układu wtryskowego.
Scharakteryzowano dotychczas wykorzystywane pośrednie i bezpośrednie metody diagnozowania układów wtryskowych. Pośrednie diagnozowanie, oparte na wykresach indykatorowych i temperaturze gazów wylotowych, zezwala na ogólną ocenę stanu technologicznego. Lokalizacja uszkodzeń nie jest pewna. W bezpośredniej diagnostyce wykorzystuje się przebiegi ciśnień za pompami wtryskowymi lub przed wtryskiwaczami. Metoda ta jest jednak wykorzystywana sporadycznie, w odniesieniu do silników wolnoobrotowych znacznych mocy, z powodu problemów technicznych z czujnikami ciśnienia i zagrożeniami utraty szczelności instalacji wtryskowej.
Bazując na klasycznych pracach z dziedziny wywiązywania ciepła, zdefiniowano charakterystyki wydzielania ciepła netto dla modelu jednostrefowego, które przyjęto jako nośnik informacji diagnostycznej dla układów wtryskowych. Wykorzystując przyjęty model wydzielania ciepła, na podstawie badań własnych, wykonano analizę symulacyjną (komputerową) wpływu błędów lokalizacji GMP na wykresie indykatorowym, błędów czujnika ciśnienia, np. Nieprzenoszenie składowej stałej oraz wpływu zakłóceń wnoszonych przez kanały gazowe i zawory indykatorowe na błędy wyznaczania charakterystyk wydzielania ciepła. Zauważono, iż w opisywanych publikacjach w modelach wywiązywania ciepła nie poświęcono dostatecznej uwagi tym bardzo istotnym, dla pozyskiwania danych diagnostycznej, zagadnieniom. Analizę przeprowadzono na przykładzie charakterystyk wydzielania ciepła silnika wolnoobrotowego 6RTA 76 i średnioobrotowego 6A25/30. Uzyskane wyniki wskazują, iż wpływ wymienionych czynników na przebieg charakterystyk nie jest zasadniczy, a zakłócenia wywoływane przez zawory indykatorowe i kanały gazowe pomijane w odniesieniu do silników wolnoobrotowych są jednakowe (równe błędy systematyczne) dla poszczególnych cylindrów badanego silnika przeciętnieobrotowego. Badania diagnostyczne przeprowadzono na omówionym w tej pracy stanowisku laboratoryjnym silnika średnioobrotowego 3AL25/30. Opisano sposoby symulacji uszkodzeń i przebieg badań. Omówiono wyniki badań. Ich analiza wykazała, iż wytypowane uszkodzenia, oprócz rozkalibrowanych otworów, są identyfikowalne na podstawie parametrów charakterystyk wydzielania ciepła. Użytkowanie do tego celu ciśnienia w przewodzie wtryskowym nie jest potrzebne.
W niniejszej pracy rozpatrzono możliwość użycia w diagnostyce silników okrętowych metod rozpoznania obrazów do rozwiązania problemu identyfikacji stanu technicznego obiektu w systemach automatycznego diagnozowania. Zagadnienie to rozpatrzono teoretycznie. Przeprowadzona analiza pozwoliła na wskazanie optymalnej metody rozpoznawania.