Segmentacje rzeźby terenu z wykorzystaniem metod automatycznej klasyfikacji i ich relacja do mapy geomorfologicznej

„Skórą" Ziemi jest powierzchnia graniczna między litosferą a atmosferą albo hydrosferą. Jej zasadnicza rola w funkcjonowaniu ekosystemów i antroposystemów jest dostrzegana i analizowana od dawna. Tak jak badaniem i opisem struktury i funkcji skóry człowieka zajmuje się dermatologia, tak „skóra" Ziemi – rzeźba jej powierzchni – to obiekt badań geomorfologii.

Mapa przedstawiająca rozmieszczenie (zasięg) form rzeźby i ich klasyfikację genetyczno-chronologiczną to z jednej strony główny efekt pracy geomorfologa, a z drugiej podstawowe narzędzie do analizy współczesnego kształtowania rzeźby i jej wpływu na inne komponenty środowiska.

kompozycja mapy geomorfologicznej to rezultat interpretacji szerokiego spektrum danych, w których podstawowe znaczenie ma identyfikacja, określenie „kształtu" i wzajemnych relacji składników stwarzających rzeźbę – form terenu.

Ten element „instrumentarium" geomorfologa podlega aktualnie bezprecedensowym zmianom. Powszechna przystępność cyfrowych modeli powierzchni Ziemi i ich coraz lepsza jakość pozwalają na w pełni numeryczny, i w założeniu obiektywny, opis rzeźby.

Z kolei wiedza eksperta umożliwia uwzględnienie wielu dodatkowych źródeł danych umożliwiających rozstrzyganie problemów konwergencji i dywergencji (poligenezy) rzeźby terenu. Polegają one na tym, że formy terenu powstałe w innym czasie i w konsekwencji działania odmiennych procesów mogą wyglądać podobnie, i odwrotnie, w pewnych sytuacjach identyczne warunki i historia ewolucji daje odmienne uksztaltowanie powierzchni.

Publikacja autorstwa Leszka Gawrysiaka jest nad wyraz wartościowym studium relacji między „konwencjonalnym" opisem rzeźby terenu w postaci mapy geomorfologicznej, a jej obrazem powstałym w wyniku samoczynnej klasyfikacji cyfrowych modeli wysokościowych.

Znaczenie poruszanej w rozprawie tematyki jest uniwersalne, bo dotyczy metodyki analizy rzeźby na całej kuli ziemskiej, i to nie tylko powierzchni kontynentów. I nie ma tu znacznego znaczenia fakt, iż wykorzystane zostały przykłady (obszary) tylko z terytorium naszego kraju.

Opracowanie wykonane poprzez L. Gawrysiaka jest nowatorskie jednocześnie pod względem metodycznym, jak i uzyskanych wyników. Z jednej strony daje ono podstawy do systematycznego i rutynowego wykorzystania analiz numerycznych rzeźby w kartowaniu geomorfologicznym, a z drugiej starannie wskazuje na jego ograniczenia w zakresie interpretacji genetycznych.

Mogę zapewnić potencjalnego czytelnika, że choć lektura książki Segmentacja rzeźby terenu… ze względu na jej olbrzymi ładunek faktograficzny, nie jest nieskomplikowana, to jednak czas na nią poświęcony nie będzie stracony.

Dr hab. Alfred Stach, prof. UAM