Na szewskiej. sprawa stanisława pyjasa

Rano 7 maja 1977 roku w kamienicy przy Szewskiej w Krakowie znaleziono zwłoki mężczyzny. Był nim Stanisław Pyjas – student polonistyki, zaangażowany w działalność nieformalnej grupy studenckiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, która nawiązała kontakt z Komitetem Obrony Robotników i szybko stała się obiektem rozpracowania poprzez Służbę Bezpieczeństwa. Uczestnicy grupy byli zastraszani, inwigilowani, a choćby umieszczono pośród nich tajnych informatorów. Dlatego również podejrzenia o spowodowanie śmierci Pyjasa od razu padły na funkcjonariuszy bezpieki. W niedzielę 15 maja z inicjatywy przyjaciół Staszka na ulice miasta tłumnie wyszli studenci i jego mieszkańcy. W żałobnym marszu, nazwanym później czarnym, ruszyli pod Wawel, gdzie powołano Studencki Komitet Solidarności, pierwszą jawną opozycyjną organizację studencką w Krakowie.

Protokoły i notatki SB, milicji, prokuratury i relacje i wspomnienia uczestników i świadków krakowskich wydarzeń posłużyły Cezaremu Łazarewiczowi do precyzyjnego odtworzenia przebiegu i tła śledztw w sprawie tragicznej śmierci Stanisława Pyjasa – jednocześnie tego prowadzonego za komuny, jak i wznowionego w 1991 roku. Autor ukazał mechanizmy działania i interesy państwowych służb i organów, cele ich przełożonych, a także motywacje zwerbowanych współpracowników. Sportretował członków wolnościowego ruchu studenckiego, aby śledzić także ich późniejsze losy. Na Szewskiej. Sprawa Stanisława Pyjasa to ponadto historia obszernej przyjaźni, którą spotkała niepojęta zdrada.