Urbanistyka la francaise Tysiąc lat doświadczeń i europejskich innowacji Dopełnienie obrazu Tom 2

Wiek XVII i pierwsze dekady wieku XVIII znaczą rozkwit idei absolutyzmu. Zaważyły one nie tylko na sposobie sprawowania władzy i zarządzania krajem,jeszcze na formach kształtowania przestrzeni. Odszuka to wyraz w podejściu do rozmaitej jej skali – od budynku, dzielnicy i miasta, do polityki zagospodarowania kraju. Na przykładzie pierwszych realizacji skali urbanistycznej: Vitry-le-François, Charleville, a następnie Richelieu uwidocznione jest wyzwalanie się Francji spod dominacji Italii. Szczególna uwaga skierowana jest na próby przebudowy średniowiecznego Paryża podjęte przez Henryka IV i genezę pierwszych placów królewskich – des Vosges i Dauphine i projektowanego Place de France i na wybitną rolę marszałka Vaubana, którego działania w zakresie umacniania granic pozwoliły na długi czas pozbyć się Paryżowi fortyfikacji. Przykładem wielkoprzestrzennej strategii państwa stał się „kanał dwóch mórz” określany jako „Canal du Midi”. Osobne miejsce zajmuje Wersal ze swoim założeniem pałacowo-ogrodowym i miastem. Rola kombinacji ogrodowych w kształtowaniu przestrzeni jest szczegółowo analizowana na przykładzie realizacji paryskich, głównie zaprojektowanie Champs Elisées, które staną się trwałym kośćcem Paryża. Epoka Oświecenia wzbogaciła ówczesny dorobek myśli urbanistycznej z zasady o wnikliwą analizę starych miast, podjęła problem ich przebudowy. Lansowany poprzez filozofów Oświecenia postulat integracji wszelkich dziedzin nauki, techniki i sztuki, której symbolem była Encyklopedia, znalazł wyraz na dodatek w kompleksowym podejściu do problematyki miasta. Punktem zwrotnym w formowaniu nowych zasad przebudowy – „upiększenia” miast stał się wydany w 1753 roku poprzez Marc-Antoine’a Laugiera Essai sur l’Architecture. Wielką rolę odegrał J.F. Blondel jako profesor i praktyk planowania urbanistycznego. Wyprodukowany poprzez niego projekt przebudowy Strasburga był pierwszym tak szczegółowo opracowanym we Francji. Dzieło P. Patte’a Monuments erigés à la gloire de Louis XV w pełni zasługuje na miano podręcznika urbanistyki. Szczególną rolę w ewolucji architektury urbanistyki epoki odegrał C.-N. Ledoux z projektem miasta przemysłowego. Najważniejszym osiągnięciem epoki było stworzenie koncepcji generalnego planu przebudowy miasta. Dążenia w kierunku uzyskania planu przebudowy Paryża znalazły najpełniejszy wyraz w tak zwanym Planie Artystów. Przegląd dorobku teoretycznego przełomu XVIII i XIX wieku w dziedzinie planowania miast kilku krajów europejskich pozwala wykazać wielką w tej dziedzinie rolę koncepcji wyprodukowanych we Francji epoki Oświecenia.