W swej książce Michał Narożniak opisuje tradycyjne i innowacyjne systemy pracy, dialogu społecznego czy mentalności, które przenikają ze sobą do takiego stopnia, iż ich rozgraniczenie staje się niemal niemożliwe.
Swoje rozważania podpiera konkretnymi przykładami z XIX-wiecznych osad górniczych na Kielecczyźnie. Dla autora kluczowe stają się związki między progresywnością a klasycznymi systemami społecznymi – feudalizm współistniejący z kapitalizmem, praca pańszczyźniana z najemną, gospodarka naturalna z pieniężną.
na dodatek w książce nie zabraknie analizy zachowań ludzi, ich biologicznych warunków życia i kształtujących się w nich mechanizmów oporu i przetrwania.