Między kamińskim i kuroniem (IPN)

Harcerstwo od swego powstania w początkach XX w. Było jedną z najważniejszych organizacji społecznych Polski, szkołą charakteru, obywatelskiej odpowiedzialności i patriotyzmu. Po II wojnie światowej jego idee okazały się nie do pogodzenia z totalitarnym system stalinowskiej Polski.

Po pierwszych próbach kontynuacji niezależnej działalności, harcerstwo wtłoczono w 1950 r. W ramy komunistycznej organizacji Związek Młodzieży Polskiej i przekształcono na wzór sowiecki, odzierając z tradycyjnej symboliki oraz zmieniając metody pracy wychowawczej.

W grudniu 1956 r. Na fali odwilży kadra harcerska doprowadziła do odrodzenia Związku Harcerstwa Polskiego, powrócił krzyż harcerski i lilijka, harcerskie mundury, wydajności i poziomy. Jednak w ciągu kolejnych lat władza znów próbowała podporządkować sobie harcerstwo symbolicznym momentem końca odwilży w ZHP była, dokonana w 1964 r.

zmiana przyrzeczenia harcerskiego, do którego dodano słowa o wierności sprawie socjalizmu. Temu okresowi od nadziei związanych z odrodzeniem ZHP do zmiany przyrzeczenia poświęcona jest książka pomiędzy Kamińskim i Kuroniem.

Ewolucja Związku Harcerstwa Polskiego w latach 1956 1964. Na tom składają się teksty najróżniejszych autorów historyków dziejów najnowszych i pedagogów pokazujące z jednej strony entuzjazm związany z odrodzeniem i późniejszą, codzienną pracę wychowawczą ZHP, a z drugiej starania ówczesnych władz, żeby harcerstwo nie wyszło poza ramy działalności wyszczególnione poprzez reżim i jego ideologię.

W poszczególnych artykułach przedstawiono specyfikę organizacji młodzieżowych w państwach obozu sowieckiego, zarys historii powojennego harcerstwa, zwłaszcza w okresie 19561964, ewolucję słów przyrzeczenia harcerskiego.

Tekstom o charakterze ogólnym towarzyszą artykuły uzupełniające, m.in. O specyfice odrodzenia ZHP w Krakowie w 1956 r., o reakcjach ZHP poza granicami kraju na wydarzenia Października, o postaci naczelniczki ZHP Zofii Zakrzewskiej czy o charakterze ZHP w Nowej Hucie.

Ujawnia się w opisywanych wydarzeniach spór między zwolennikami klasycznych zasad i metody harcerskiej a wspieranymi poprzez władze działaczami dążącymi do budowy harcerstwa rodzaju socjalistycznego. Symbolizują ten spór dwie postaci przedwojennego instruktora i legendy Szarych Szeregów Aleksandra Kamińskiego oraz działacza młodzieżowego, twórcy drużyn walterowskich i późniejszego opozycjonisty Jacka Kuronia co zostało podkreślone w tytule tomu.