Narodziny cywilizacji (Wydawnictwo e-bookowo)

Ponad dziesięć lat temu czytając po raz kolejny książkę Herberta George’a Wellsa „Dzieje świata", podjąłem plan napisania podobnego dzieła, uwzględniając postęp w zakresie poznania historii (tak jako dziejów, jak też i pojmowanej jako nauka).

Sądziłem wówczas, iż będzie to zadanie osiągalne do zrealizowania, choć będąc historykiem wiedziałem przecież, iż od czasu gdy powstała praca tego brytyjskiego pisarza nasza wiedza pokaźnie wzrosła. Próba napisania dziejów świata była swego typu efektem moich rozważań, które wyraziłem już pod koniec XX wieku w pracy „dostrzec sens dziejów", w której w sposób zdecydowany odrzuciłem marksistowską metodologię, odrzuciłem próbę opisu dziejów w oparciu o jej założenia.

Początkowo sądziłem, iż próba opisu dziejów według innej metodologii sprowadzi się przede wszystkim do analizy języka, zmiany akcentów interpretacyjnych, poszukiwań kierunków ich rozwoju i występujących w nich trendów.

W miarę jednak jak zagłębiałem się w temat, obserwowałem gwałtowny postęp nauki. Dzięki najnowszym badaniom archeologii, odkryciom genetyki, wulkanologii i innym źródłom zmuszeni zostaliśmy do zupełnie odmiennego spojrzenia na nasze dzieje, zwłaszcza te sprzed okresu powstania pisma, czy przyjęcia go poprzez społeczeństwa, które poznały je niezwykle późno.

Sytuacja ta zmusiła mnie do podjęcia próby porządkowania wielu wydarzeń historycznych prawie od nowa. Dostępne opracowania z wieku XX, i tym bardziej wcześniejsze, okazywały się nieraz prawie zupełnie nieprzydatne.

Z czasem pracując nad tym zagadnieniem dostrzegłem, że ogrom materiału do ogarnięcia jest tak szeroki, że nie sposób ująć go w jednym tomie. Określiłem cezury, przez pierwsze dwa-trzy lata zbierałem i porządkowałem podstawowe dane, które złożyły się aż na sześć szerokich tomów.

Na szczęście dostrzegłem, iż każdy z nich może stanowić pewną odrębną całość, że w odrębnych książkach mogę omawiać kolejny ważny etap w nad wyraz już długiej historii naszego gatunku. Później i ten podział musiałem odrzucić.

ilość informacji, konieczność ich krytycznej analizy jest tak pokaźna, iż mimo selekcji nie sposób bez nadmiernych uproszczeń ująć je w choćby najgrubszych sześciu tomach. Zacząłem dokonywać kolejnych podziałów.

Dziś już wiem, że nie uda mi się napisać „Dziejów Świata", wiem też,nawet opisując tylko wybrane ich fragmenty muszę mieć świadomość, że z czasem, albo jeszcz ja, albo już kolejni badacze, będziemy zmuszeni uzupełnić je o prezentację kolejnych odkryć.

Takich nawet, które wskażą kolejne ważne czynniki rozwoju człowieka i cywilizacji, które wreszcie być może podważą mnóstwo przyjętych przeze mnie założeń i hipotez. Nie zaprzestałem jednak pracy. Uznałem, że warto ukazać jej efekty na etapie dzisiejszej wiedzy.

Będzie to pewne świadectwo naszych czasów, a przy tym, jak sadzę, kolejny etap w rozwoju historii jako nauki. Tak jak w wyniku kolejnych badań i odkryć odrzucamy sporo teorii w fizyce, astronomii… tak również dzieje się w historii.

Nie bądźmy zarozumiali. Przed nami było mnóstwo pokoleń, po nas będą kolejne… i nasi następcy będą poszukiwać odpowiedzi na stawiane już przed nami, przez nas i po nas, pytania. Chciałbym tu od razu dodać, że jedną z ważnych cech każdego badacza jest świadomość niewiedzy.

Nie wiem to słowa, które przyświecać powinny naszym badaniom, tak przed ich podjęciem, jak zwykle i po nich. Na pewne pytania ponadto zapewne nigdy nie uzyskamy odpowiedzi, przy tym jako historyk muszę dodać tu słowo już.

Już nigdy nie poznamy pewnych faktów. Moje Dzieje świata, podzieliłem na sporo części. Zamierzam wydawać je w porządku chronologicznym, z tym iż postanowiłem tworzyć je w taki sposób, żeby każda z książek mogła istnieć oddzielnie, niezależnie.

Pierwszą, której dałem tytuł „Narodziny cywilizacji", właśnie ukończyłem. Mają ją Państwo w ręku. Mówi o naszych początkach, dowodzi jedności naszego gatunku i ukazuje jedność naszej cywilizacji już od jej zarania.

Nie uważam tej pracy za czysto historyczną, mnóstwo w niej bowiem rozważań natury historiozoficznej, zastanawiam sięnieraz nad przyjmowaną wcześniej aksjologią. Drogi rozwoju naszego gatunku przebiegały i przebiegają krętymi drogami, lecz przecież nasi przodkowie byli wspólni i w kolejnych etapach wzajemne krzyżowanie się naszych genów spowodowało, że dziś właściwie – mimo jednostkowych różnic (koloru włosów, koloru oczu, wysokości, kształtu nosa, współczynnika inteligencji, itd.) – jesteśmy w gruncie rzeczy tacy sami.

Jesteśmy ludźmi. Podobnie i z cywilizacją, jest ona wspólna. Dziś nieraz trudno dojść, komu zawdzięczamy kolejny wynalazek, kto był w jakiejś dziedzinie prekursorem. Tym bardziej, że społeczeństwa wprowadzające nowe techniki, czy nawet rozwiązania w kulturze i sztuce, w swym rozwoju miały okresy niezrównanego postępu, lecz też i regresu.

Kwestia pierwszeństwa dziś nieistotne. Odkrycia, nowe wynalazki w dziedzinie techniki, a także rozmaite idee stały się naszym wspólnym dorobkiem i każdy może dziś z nich korzystać – czy w sposób właściwy, to już inna sprawa.

Ostatnia wojna światowa pokazała, iż – niestety – potrafimy i sięgamy choćby po wydawałoby się już odrzucone idee (np. Ponownie po ideę niewolnictwa i ludobójstwa), a niektóre wynalazki potrafimy użyć nie tylko dla naszego dobra, ale i w celu zniszczenia (atom, chemia).

To już jednak od nas zależy, w jaki sposób korzystamy z naszego wspólnego dorobku. Nan nadzieję, iż moja książka – przypominając etapy rozwoju naszego gatunku i naszej cywilizacji – będzie stanowić, choć śladowy, wkład w uświadomienie nam poczucia wspólnoty i ułatwi dokonywanie korzystnych wyborów ze wspólnego dorobku idei i osiągnięć techniki i kultury.

Spis treści Przedmowa Wstęp Rozdział I Od powstania człowieka do ok. 12.000/10.000 lat p.n.e.Pochodzenie człowieka • Pierwsze migracje hominidów (Homo erectus) • Bliski Wschód i Azja Środkowa • Daleki Wschód • Indonezja • Europa • Homo erectus – powstawanie odrębnych podgatunków • Homo antecesor • Homo heidelbergensis (czasami nazywany Homo rhodesiensis) • Człowiek z Tautavel • Paleolit środkowy (ok.

350.000 albo 300.000 – ok. 40.000 lat temu) • Homo neanderthalensis • Denisowianie • Homo naledi • Homo sapiens. Afryka • Migracje Homo sapiens • Bliski Wschód • Azja Środkowa • Daleki Wschód (Homo sapiens) • Kultury archeologiczneEuropa • Mezolit • Kultury Europy od ok.

20.000 lat p.n.e. Do około 10.000 lat p.n.e. • Bliski Wschód • Północno-wschodnia i centralna Azja • Tereny dzisiejszej Mongolii • Daleki Wschód • Półwysep Indochiński • Subkontynent Indyjski • Homo sapiens w Indonezji • Australia • Religia Aborygenów • Tasmania • Afryka • Ameryka Północna • Hipoteza komety – Ameryka Północna ok.

11.000 lat p.n.e. • Kultury Ameryki Północnej po upadku kultury Clovis • Demografia • Ameryka Środkowa i Południowa • Próba rekonstrukcji świata idei społeczeństw prehistorycznych • Własność • Rozdział II Od około 10.000 lat p.n.e.

do około 3500 lat p.n.e./3000 lat p.n.e. • Zmiany klimatyczne (od ok. 12.000 p.n.e. Do ok. 3000 p.n.e.) • Początki życia osiadłego – kultury zbieracko-łowieckie • Społeczeństwa rolnicze • Bliski Wschód (Mezopotamia i Anatolia) • Kultura (okres) Uruk • Cypr • Od osad rolniczych do miast-państw • Megality na Bliskim Wschodzie • Daleki Wschód • Półwysep Indochiński • Wyspy Japońskie – wczesny i środkowy Jōmon • Subkontynent Indyjski • Afryka • Rozwój cywilizacyjny społeczeństw w Dolinie Nilu do końca IV tysiąclecia p.n.e.

• Wczesne społeczności rolnicze i pasterskie Sahary i Sudanu • Europa • Społeczeństwa łowieckie i zbieracko-łowieckie • Kultury rolnicze w Europie • Kontakty międzykulturowe • Kultury rolnicze na ziemiach dzisiejszej Polski • Ameryka Prekolumbijska • Początki rolnictwa w Ameryce Prekolumbijskiej.

Mezoameryka (dzisiejsza Gwatemala i południowy Meksyk) • Tereny dzisiejszego Peru • Kuba • Ziemia Ognista • Ameryka Północna • Terytoria obecnej Kanady • Demografia • Szlaki i możliwości komunikacyjne do końca IV tysiąclecia p.n.e.

• Początki pisma • Hipoteza kryzysu demograficznego i kultury? • Formy organizacyjne społeczeństw pomiędzy X a końcem IV tysiąclecia p.n.e. Próba rekonstrukcji świadomości historycznej i geograficznej ówczesnych społeczeństw.

Ważniejsze idee. • Świadomość geograficzna • Zakończenie Bibliografia Przypisy