Finansowanie rozwoju infrastruktury w polsce po 2004 roku ― w obszarze transportu lądowego, rynku energii i telekomunikacji (Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej)

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku stało się przyczynkiem do zmian w krajowym modelu społeczno-gospodarczym. Jednym z obszarów, dla którego przemiany przyjęły nadzwyczaj pozytywną formę, jest szeroko rozumiany segment infrastrukturalny.

Polepszenie stanu technicznego, jak jeszcze wzrost dostępności terytorialnej, było powiązane ze rozszerzoną przystępnością mechanizmów finansowych. Dotyczy to w szczególności: 1) środków unijnych; 2) środków krajowych (budżetowych); 3) środków komercyjnych.

przystępność właściwej infrastruktury jest powszechnie wskazywana w literaturze dotyczącej ekonomii rozwoju jako jeden z endogenicznych czynników wzrostu gospodarczego, a zatem mechanizm gwarantujący stabilny rozwój danego terytorium.

ponadto stanowi ona ważny czynnik budowania trwałych przewag konkurencyjnych. Tożsame stanowisko jest prezentowane przez kluczowe międzynarodowe agencje rozwoju czy Komisję Europejską. Jednym z najważniejszych wyzwań dotyczących rozwoju infrastruktury jest zapewnienie adekwatnych mechanizmów jej finansowania.

Takich, które z jednej strony nie będą stanowić zbytniego obciążenia dla bieżących wydatków budżetowych, z drugiej zaś – będą stosowne do mobilizacji niezbędnych środków finansowych dla długoterminowych projektów inwestycyjnych o wielkiej wartości.

Instrumenty finansowania wymienionych działań inwestycyjnych powinny być dopasowane do potrzeb i możliwości danego kraju i równoceśnie uwzględniać system prawnoorganizacyjny. W prezentowanej pracy analizie poddano mechanizmy finansowania rozwoju infrastruktury, które dotyczą trzech wyraźnych segmentów: 1) infrastruktury liniowej i punktowej transportu drogowego i kolejowego oraz transportu morskiego, a także wodnego śródlądowego; 2) infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej rynku energii, a w szczególności energii elektrycznej, a także gazu ziemnego; 3) infrastruktury liniowej sektora telekomunikacji.

Takie ograniczenie segmentów infrastrukturalnych, przy jednoczesnym pominięciu finansowania usług bazujących na infrastrukturze (przykładowo wytwarzanie energii elektrycznej), przyczyni się do pełniejszego przeglądu użytkowanych w Polsce mechanizmów finansowych.

Ułatwi także realizację celu, jaki autorzy postawili przed niniejszym opracowaniem, czyli krytyczną analizę dotychczas użytkowanych rozwiązań oraz wskazanie tych spomiędzy nich, które znamionują się najwyższą sprawnością.

Taki cel opracowania wymaga wykorzystania właściwego instrumentarium, czyli: 1) analizy dokumentów strategicznych i planistycznych, 2) identyfikacji aktów prawnych wpływających na analizowane typy infrastruktury, 3) analizy informacji statystycznych (finansowych i technicznych),osiągalne było zdefiniowanie modelu systemu infrastrukturalnego, który istnieje w Polsce.

Opracowanie składa się z dwóch oddzielnych części, stanowiących spójną całość merytoryczną. Część pierwsza składa się z czterech rozdziałów. Zawierają one analizę stanu finansów publicznych w latach 2004–2020, ze szczególnym uwzględnieniem wpływu pandemii na przystępność środków budżetowych.

W tej części przedstawiono opis krajowego systemu infrastrukturalnego, a także poddano analizie jego stan. W części drugiej poddano krytycznej analizie i ocenie stosowane mechanizmy i instrumenty finansowania analizowanej infrastruktury.

Analizy i oceny dotyczą zastosowania budżetu, środków unijnych, partnerstwa publicznoprawnego i instrumentów rynku finansowego.