Z historii antyleksykografii, wydanie 2 (Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego)

Autor omawia słowniki z założenia nieobiektywne, niesłużące celom informacyjnym ani dokumentacyjnym, ale czystej zabawie, refleksji lub perswazji. Utwory takie – określane tu jako antysłowniki – są przeznaczone do lektury, a nie do szukania danych, w ich ocenie mniej liczy się wierność w opisie faktów niżeli pomysłowość, oryginalny styl, walory estetyczne.

W niektórych przeważa humor i satyra, w innych – części perswazyjne albo refleksyjne. Jedne są narzędziem krytyki lub walki, inne służą tylko rozrywce i zabawie. Dzięki tym cechom antysłowniki zbliżają się do utworów literackich i publicystycznych.

cechując antysłowniki, autor porusza także niemało kwestii związanych ze zwykłymi słownikami, w których te „anty-" oglądają się jak w krzywym zwierciadle. Książka jest pierwszym polskim opracowaniem tematu, obejmuje systematyczny przegląd antysłowników polskich – od początku XVII wieku po drugą dekadę wieku XXI – i kilku obcych, należących do klasyki gatunku.

Drugie wydanie zostało poszerzone o rozdział dotyczący polskich słowników synonimów, lubianych dawniej salonowych zabaw synonimami i parodii słowników tego typu. ********* From the History of Anti-lexicography The book offers an overview of Polish anti-dictionaries – from the beginning of the 17th century to the second decade of the 21st century – and several classic foreign works.

These dictionaries are intended for reading, not for seeking information, and their ingenuity, original style, aesthetic values, satire and humour are more important than their fidelity to facts. ********* Mirosław Bańko (ORCID 0000-0002-5396-4327) – językoznawca i leksykograf.

poprzez prawie 20 lat zajmował się zawodowo słownikami w Wydawnictwie Naukowym PWN, jego spojrzenie na leksykografię obejmuje więc jednocześnie kwestie akademickie, jak i warsztatowe i wydawnicze. W wielu publikacjach uzasadniał, że leksykografia jest dziedziną wieloaspektową, a badania nad nią powinny obejmować pokaźny kontekst kulturowy i historyczny.

W książce Z historii antyleksykografii stawia w centrum uwagi słowniki spoza głównego nurtu, uchylające się od pełnienia funkcji informacyjnej na rzecz czystej zabawy, satyry, refleksji nad sensem słów albo nad znaczeniem nazywanych przez nie pojęć.

Słowniki takie są przeznaczone do czytania, a nie szukania danych, należą więc tyleż do leksykografii, co do beletrystyki i publicystyki. Autor albo współautor kilkudziesięciu artykułów naukowych, 3 monografii, podręcznika akademickiego, kilkunastu słowników najróżniejszego rodzaju, kilku książek popularnonaukowych i tysięcy porad w Poradni Językowej PWN.

--------- Mirosław Bańko (ORCID 0000-0002-5396-4327) – linguist and lexicographer, author or co-author of several dozen scientific articles, 3 monographs, an academic textbook, a dozen or so dictionaries of various kinds, several popular science books and thousands of advice at the PWN Language Clinic.