Pozorna tożsamość (Uniwersytet Śląski)

Podstawowym celem monografii jest opis wybranych współczesnych połączeń wyrazowych (frazeologizmy, paremie, zestawienia, terminy) mieszczących w swoim składzie archaizm semantyczny. Omawiane w pracy konstrukcje słowne nie noszą wyraźnych śladów archaiczności, z pozoru są współczesne, tożsame, niczym się nie wyróżniają.

To dowód na to, że ślady występowaniu historii we współczesnej polszczyźnie nie prosto wykryć, czasem są one utajone, a choćby nieuświadamiane. Tego typu związki wyrazowe autorka nazywa w rozprawie tradycjonalizmami (w opozycji do związków bez archaicznych form języka w swym składzie).

Analizie poddaje każdą z osobna konstrukcję słowną z archaizmem, pokazuje w przekroju historycznym jej losy w języku polskim. Opis zachowanych do współczesności jednostek jest dla badaczki impulsem do podejmowania szerszych rozmyślań m.in.

na temat powodów trwałości jednych frazeologizmów z elementem archaicznym i braku stabilizacji innych czy procesów reinterpretacyjnych. Fakt, iż wyrazy zachowały swoje dawne znaczenia w kompozycjach słownych, nie oznacza jeszcze, iż te sensy są trwałe i nie mogą ulec zapomnieniu.

Zdarza się, że konstrukcje słowne mieszczące jakiś historyczny element języka są teraz rozumiane na nowo, interpretowane na podstawie aktualnego znaczenia wyrazu, czasem ulegają modyfikacjom semantycznym czy formalnym.